نظریه رشدی و سالمندی جیمز ای. بیرن

انجمن آمریکایی پیری، بیرن را «یکی از پیشگامان دوره پیری شناسی» می دانست. او در رشد و گسترش حوزه پیری شناسی در دهه 1950 نقش اساسی داشت و فعالیت حرفه ای او شش دهه طول کشید. به نظر بیرن ، سن تقویمی ابزار مهمی برای طبقه بندی داده های مربوط به افراد است. در حالی که سن یک متغیر دستکاری نیست، تفاوت های سیستماتیک بین پیر و جوان امکان مقایسه تجربی را فراهم می کند. بیرن به دلیل تعریف پیری به عنوان سه فرآیند متمایز شناخته شد: اولیه، ثانویه و سوم.

ادامه نوشته

سندرم از کار افتادگی اجتماعی ورن ال. بنگستون

بنگستون ( .Bengston V. L ) ( 1973 ) سندروم ازکارافتادگی اجتماعی ( Social bbreakdown syndrom ) را به عنوان چرخه معیوب افزایش بی کفایتی توصیف کرد. عنصر این چرخه آمادگی برای ازکارافتادگی روانشناختی است که برچسب های اجتماعی یک فرد بیکفایت، بیمار یا نقش فردی وابسته را القاء می کنند. این مسئله درنهایت به افسردگی منجر شده که در میان افراد مسن مشکلی شایع است. برای مواجهه با این موقعیت، بنگستون برنامه ای را برای افزایش احساس شایستگی پیشنهاد کرده است. این برنامه دربردارنده بازسازی اعتماد به نفس و اتکا به خود، تعریف خود به عنوان فردی توانا، پرورش مهارت های مقابله ای و تقویت دیدگاه خود به عنوان فردی کارآمد و موثر است.

ادامه نوشته

نظریه های روانشناسی سالمندی نوگارتن

نظریه پردازان «گستره ی زندگی» نظیر اریکسون (1959) و رنایس نیوگارتن ( Neugarten ) (1973) التزام های دوره های مختلف سنی و راه هایی را که فرد بطور موفقیت آمیزی می تواند بر آن ها غلبه کند را تبیین کرده اند. نظریة استمرار را نوگارتن ارائه و پیشنهاد کرد. وی بر آن بود که شخصیت افراد با افزایش سن تغییر نمی کند و رفتار آنان بیشتر قابل پیشبینی می شود. آنها در عادات، پایبندی ها، ارزش ها، و بهخصوص در راهی که با توجه به موقعیت اجتماعی خود برگزیده اند تداوم و استمرار را حفظ می کنند. بنابراین، با آگاهی بر این عوامل می توان پیشبینی کرد که آنان چگونه پیر می شوند ( Beck, 1989,19 ).

ادامه نوشته

نظریه جداسازی سالمندی الیان کامینگز و ویلیام هنری

نظریه جداسازی سالمندی یا نظریه عدم تعهد ( Disengagement theory ) را در آغاز الیان کامینگز و ویلیام هندی (1961) صورت بندی کردند. این نظریه می گوید که با نزدیک شدن ورود افراد به دوره ی سالمندی ،گرایش طبیعی برای کناره جویی اجتماعی و روانشناختی محیط در انان پدید میاید و طبق این نظریه افراد سالمند عملا از فعالیت های اجتماعی خارج از خانه خود راکنار می کشند و ارتباط خود را با دیگران کاهش می دهند این جداسازی سبب تقویت رضایتمندی زندگی با افزایش سن می شود (ییلاق بیگی،.1388)

ادامه نوشته

نظریه مزیت یا معایب تجمعی سالمندی درک پرایس و رابرت مرتون

با توجه به این نظریه، که در ابتدای دهه 1960 توسط درک پرایس و رابرت مرتون توسعه یافت و توسط چندین محقق مانند دیل دانفر ( Dannefer D ) (2003) توضیح داده شد، نابرابری‌ها در طول فرآیند پیری بارزتر می‌شوند. پارادایم این نظریه را می توان در ضرب المثل " ثروتمندان ثروتمندتر و فقیرتر فقیرتر " بیان کرد. مزایا و معایب در مراحل اولیه زندگی تأثیر عمیقی در طول عمر دارد.

ادامه نوشته

مبانی نظری ادراک پیری

ادراک از پیری، معیاری برای رضایت هر فرد از پیری خودش و بازتابی از تطابق فرد با تغییرات مرتبط با پیری است . « درک از پیری » به درک هر شخص از فرایند پیری خودش در زمینه فرهنگی-اجتماعی که قرار دارد، اطلاق می شود. می توان گفت توجه به تمام جنب ههای آگاهی، درک، تجربه، ارزیابی، تفسیر و شناخت مراحل پیرشدن خود نیز در این مفهوم جای می گیرد . به نظر می رسد که درک از پیری از دیدگاه خود سالمندان ، به عنوان افرادی که به طور مستقیم در حال تجربه این مرحله ی سنی هستند ، می تواند چشم انداز نوینی از پیری ، هم از سوی خود سالمندان و هم سرپرستان و کارکنان بهداشتی نشان داده و ارتباط سالمندان را با جامعه بهبود ببخشد . چنین بینشی می تواند برای برنامه ریزی های شایسته تر ، خدمات بهتر و همدلی بیشتر با سالمندان ، نوید بخش باشد .

ادامه نوشته

نظریه نقش سالمندی اشترایب و اشنایدر

اشترایب و اشنایدر ( .Streib G. F. & Schneider C. J ) از نخستین کسانی اند که مفهوم تئوری نقش ( Role theory ) را برای درک سازگاری با بازنشستگی مطرح کردند و معتقدند که نقش شغلی یکی از مهمترین نقش هایی است که فرد ایفا می کند و یکی از منابع مهم ابراز هویت و شخصیت است. برای مثال زمانی که افراد می خواهند خود را به دیگران معرفی کنند، به شغل خود اشاره می کنند. از دست دادن شغل به مثابه گسیختگی غیرمنتظرهای در حیات فرد بازنشسته و سالمند است. بولو به جای کلمه بازنشستگی از عبارت خروج از نقش استفاده می کند و معتقد است که افراد باید توانایی کنار گذاشتن نقش های پیشین را در خود ایجاد کنند و واضح است که گسیختگی از نقش های پیشین و پرداختن به نقش های جدید می تواند به تغییراتی در حاالت و رفتار بیانجامد. این تئوری بر بازنشستگی به عنوان نقش انتقالی تاکید می کند که ممکن است نقش شغلی را از بین ببرد و یا تضعیف کند ( مانند نقش کارمندی، نقش اعضای سازمان و مسیر شغلی ) درحالیکه نقش اعضای خانواده و جامعه را تقویت می کند ( بارنز فارل ، 2003).

ادامه نوشته

نظریه جبران با بهینه سازی گزینشی سالمندی پل و مارگارت بالتس

یکی از مهمترین الگوهای نظری ارائه شده درباره ی سالمندی موفق ( که نشان دهنده ی شیوه ی کنش محور در زمینه ی نظریه پردازی در گستره ی عمر است ) ، الگوی انتخاب، بهینه سازی، و جبران پل بالتس و مارگارت بالتس (1990) است . درباره ی توانایی انطباق و مدیریت در طول مسیر زندگی است. این افراد در پژوهش های مختلف خود نشان داده اند که افرادی که از این راهبردها برای مدیریت زندگی شان استفاده می کنند به میزان بیشتری به سالمندی موفق دست می یابند ( مانند ابنر و همکاران، 2006 ؛ فروند و بالتس، 2002 ؛ چو و چی، 2002 ؛ لی و همکاران، 2014 ؛ بالتس، رودولف، و بال، 2012) .

ادامه نوشته

نظریه خرده فرهنگ پیری سالمندی

به نظر برخی پژوهش گران، سالمندان گروه اجتماعی جداگانه‌ای را تشکیل می‌دهند. مدافعان این نظریه معتقدند که سالمندان را باید بر اساس "سن" طبقه‌بندی کرد، نه بر اساس "طبقه اجتماعی آن‌ها". سازمان، ویژگی، اهداف و سبک هر گروه اجتماعی نیز متغیرهای مهمی را تشکیل می‌دهند. کسانی که از دوران جوانی در سازمان‌های اجتماعی و.. فعال باقی‌مانده‌اند، اغلب ترجیح به همراهی با جوانان را دارند . نظریه‌ی سالمندان به‌عنوان خرده‌فرهنگ، مانند نظریه‌ی تداوم، ویژگی‌های شخصیتی سالمند را به‌عنوان عاملی مؤثر در تعیین خط‌مشی وی در دوران کهن‌سالی تلقی می‌کند. لذا به اعتقاد این نظریه، گذشته‌ی اجتماعی سالمند در دوران کهن‌سالی وی مهم‌ترین مسئله است.

ادامه نوشته

نظریه سالمندی تعالی روی ( ژروترانسندنس ) لارس تورستام

جامعه­ شناس سوئدی، لارس تورستام ( Lars Tornstam ) یک نظریه کنش متقابل نمادین را با نام تعالی روی ( Gerotranscendence ) توسعه بخشید. ایده ­ی که در این نظریه وجود دارد این است که افراد همگام با مسن شدن، از دیدگاه­ های محدود زندگی که در آغاز زندگی­شان داشتند، فراتر می­ روند. وی معتقد است که در سراسر فرایند پیری، خود محوری افراد مسن کمتر می ­شود، صلح ­طلب­ تر می ­شوند و به جهان طبیعی بیشتر مرتبط و علاقمند می ­شوند. بر پایه این نظریه، افراد با مسن ­تر شدن، خردمندتر می­ شوند و با اوضاع دارای ابهام و به ظاهر متناقض، تساهل می­ ورزند، از تضاد می­ گریزند و دیدگاه ­های معتدل ­تری نسبت به راست و دروغ پیدا می­ کنند ( تورنستام، 2005).

ادامه نوشته

نظریه قشر بندی سنی سالمندی

نظریه قشربندی سنی به مطالعه افراد سالخورده در ارتباط با سایر گروهها یا قشرهای سنی و تفاوتهای موجود بین این اقشار و اینکه چگونه جامعه برحسب سن به افراد فرصتها، نقشهای اجتماعی، حقوق، امتیازات خاص، پایگاه، قدرت و شایستگی هایی ( Entitlement ) اختصاص می دهد، می پردازد ( هیلر و باراو ،2014 ). به عبارتی دیگر، به جامعه به گونه ای نگاه می شود که گویی براساس سن به قشرهایی تقسیم شده است که در آن افراد سنین مختلف ازنظر ظرفیت های خود و تمایل برای ایفای نقشهای اجتماعی با یکدیگر تفاوت دارند ( رایلی ، 1971)

ادامه نوشته

نظریه سالمندی مسیر زندگی

رویکرد مسیر زندگی ، سـالمندی را مرحلـه ای از چرخـه عمـر بـه شـمار مـی آورد کـه متاثـر از عوامـل تاریخـی، اجتماعــی، اقتصــادی و حتــی محیط زیســتی اســت. از ایــن رو رویکــرد مســیر زندگــی، ســالمندی را فراینــدی از تولــد تــا مــرگ می دانــد و بدین ترتیــب نقطــه مقابــل نظریه هــای پیشــین اســت کــه فقـط بـر سـالمندان بـه منزلـه گروهـی متمایـز تاکیـد داشـتند ( گیدنـز و سـاتن، 1395 :482 ). مفهـوم مسـیر زندگـی بـه عنـوان یکـی از قدیمی تریـن چارچوب هـای مفهومـی در سالمندشناسـی اجتماعـی، در توســعه نظریه پــردازی و چارچوب هــای تحلیلــی از اهمیــت بالایــی برخــوردار اســت ( ویکتــور، 2013 :49 ). مسـیر زندگـی، شـامل مجموعـه ای از مراحـل یـا نقش هـای اجتماعـی اسـت کـه همـه افـراد طـی مسـیر زندگـی از آن گـذر می کننـد ( همـان، 2005 :32 ).

ادامه نوشته

نظریه سالمندی لابووی - ویف

توصیف گیسلا لابووی – ویف ( 1980 – 1985 ) از شناخت بزرگسال ، شبیه ویژگی های نظریه شای است . لابووی معتقد است بزرگسالی پیشروی از تفکر فرضی به تفکر عمل گرانه است نوعی پیشرفت ساختاری که در آن منطق ابزاری برای حل مسئله در دنیای عملی است. بنابراین حرکت از تفکر فرضی به تفکر عملگرایانه، پیشرفتی است که در آن، منطق ابزاري براي حل کردن مسائل واقعی زندگی می گردد. سالخوردگان دوره های تعمق شدید نیز داشته اندو بهتر میتوانند رویدادهای ناگوار را با نگرشی مثبت تعبیر کنند. یعنی عواملی میتوانند به خویشتن پذیری جدا نشدنی از انسجام من کمک کنند. در مجموع دست اورد روانی – اجتماعی مهم در اواخر زندگی ،خیره شدن در پردازش اطلاعات هیجانی و پرداختن به خود گردانی هیجانی است (شجاعی،1378).

ادامه نوشته

روانشناسی بازنشستگی

از نظر روان شناسان، بازنشستگي به معني كناره گيري از زندگي و گذراندن آن در محيط خانه، آسايشگاه يا بستر بيماري نيست بلكه اين دوره حساس از زندگي به معني كناره گيري از ادامه شغل به دليل بالا بودن سن و گاه در پي بيماري يا از كار افتادگي‌ست كه بر اثر آن، صرفا سبك زندگي انسان ها تغيير مي‌يابد اما خودِ زندگي پايان نمي‌پذيرد. بازنشستگی پدیده ای است که با توجه به توسعه اجتماعی و صنعتی عصر حاضر نسبت به گذشته اهمیت بیشتری یافته است. در قرن اخیر به دلیل پیشرفت های اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و درمانی از میزان مرگ و میر کاسته شده و به طول عمر افراد افزوده شده و میزان امید به زندگی بهبود یافته است، در نتیجه شمار سالمندان و بازنشستگان در کشورهای مختلف جهان افزایش یافته است و سهم درخور توجهی در ترکیب جمعیتی کشورهای مختلف پیدا کرده و به همین ترتیب نقش و اهمیت اجتماعی آنان در جامعه افزون تر از هر زمان دیگر شده است فارغ از اهمیت اجتماعی مقوله بازنشستگی، از دیدگاه شغلی نیز، بازنشستگی مرحله پایانی زندگی کاری است که فرد باید شغلی را که در طول زندگی کاری با آن درگیر بوده، ترک نماید و به خدمت خود پایان دهد.

ادامه نوشته

برنامه مبتنی بر جامعه سالمندی یا می چن

از جمله صاحبنظران در زمينه برنامه هاي مبتني بر جامعه براي سالمندان « یا می چن » ( Ya- Mei Chen ) است. چن در مطالعه خود سه بخش را توضيح داده و تلاش نموده سه بعد را در يك نظم زماني مشخص به وسيله يك چارچوب تئوريك ساختاري نشان دهد و احتمال ماندن افراد در اجتماع را توضيح دهد. و از مدل مبادله ساختاري ( Structural equation modeling ) استفاده كرده است. اين تحقيق از مدل رفتاري سلامت اندرسون ( Health behaviorial model ) استفاده كرده است. تا مدل مبتني بر جامعه را از ديدگاه طولي ( Longitudinal ) پايه گذاري كند (اندرسون، 1995 ).

ادامه نوشته

طلاق خاکستری یا طلاق در پیری

طلاق در کهنسالی را که در انگلیسی به آن طلاق خاکستری ( Grey Divorce ) می گویند، طلاق یک زوج مسن پس از سالها زندگی مشترک می باشد. پدیده « طلاق خاکستری » یعنی طلاق افراد بالای ۵۵ سال طی دو دهه اخیر که در کشور در حال شیوع است. در گذشته زوجینی که چند دهه از زندگی آنها می گذشت به یک پایداری در زندگی رسیده بودند که دیگر هیچ کدام از آنها به هیچ وجه به طلاق و جدایی حتی فکر هم نمی کردند اما امروزه شاهد جدایی افرادی هستیم که با بروز مشکلات کوچک به راحتی بعد از ازدواج فرزندان با داشتن عروس و داماد و نوه از قید زندگی مشترک گذشته و به طلاق عاطفی هم رضایت نداده و به‌طور کامل از یکدیگر جدا می شوند.

ادامه نوشته

نظریه ساعت سلولی سالمندی لئونارد هایفلیک

لئونارد هایفلیک ( Leonard Hayflick ) متولد 20 مه 1928 در فیلادلفیای پنسلوانیای آمریکا ، استاد آناتومی در دانشکده پزشکی UCSF ، و استاد پزشکی میکروب شناسی در مدرسه پزشکی دانشگاه استنفورد بود . او خود مدرک دکترا خود را از دانشگاه پنسیلوانیا در سال 1956 دریافت کرد. پس از دریافت بورس تحصیلی پس از دکتری برای تحصیل در دانشگاه واحد پزشکی دانشگاه تگزاس که در گالوستون تحت مربیگری فرهنگ شناس مشهور سلول پروفسور چارلز ام. پومرات (1905–1964) ، او به فیلادلفیا بازگشت ، جایی که ده سال را به عنوان عضو همکار موسسه ویستار در آنجا گذراند و دو سال به عنوان استادیار پزشکی تحقیقاتی در دانشگاه پنسیلوانیا بود .

ادامه نوشته

نظریه هویت سالمندی ویت بورن

ویت بورن (۱۹۹۹) با ارائه الگوی فرایند هویت می‌کوشد با توجه به نظریه‌های اریکسون، مارسیا و پیاژه، روند رشد و تحول هویت را در دوران میانسالی توضیح دهد. از نظر ویت بورن (۱۹۹۹) هویت، طرحواره سازمان دهنده ای است که تجارب فرد از طریق آن تفسیر می‌شود. هویت از تجمع برداشت‌های هشیار و ناهشیار فرد از خودش در طی زمان تشکیل می‌شود. برداشت فرد از ویژگی‌های شخصیتی (من حساس هستم) یا (من لج‌باز هستم)، خصوصیات جسمانی و توانایی‌های شناختی خود در طرح‌واره هویت تلفیق می‌شود. این برداشت‌های شخصی همواره در پاسخ به اطلاعات دریافتی مورد تایید یا تجدید نظر قرار می‌گیرند. این اطلاعات از روابط صمیمانه، موقعیت‌های کاری، فعالیت‌های اجتماعی و دیگر تجارب فرد حاصل می‌شوند.

ادامه نوشته

نظریه نوسازی سالمندی کوگیل و هوامر

فرضیه های نظریه‌ی تبادلات اجتماعی زیربنای نظریه نوسازی ( Modernization Theory ) است، نظریه ای که بر اساس آن، سالمند، در جوامع سنتی بهتر از جوامع شهری و صنعتی موقعیت دارد. طبق این نظریه اگر سالمند در جوامع پیش صنعتی و سنتی وضعیت بهتری دارد، به این علت است که او در طول سالها،شناخت و مقداری قدرت کسب کرده است. با این همه طبق نظریه نوسازی، صنعتی شدن، اهمیت این شناخت و قدرت را کاهش می دهد. برخی شاخصها، فرضیه های نظریه نوسازی را تایید می کند. اما همه جوامع مدرن به سالمندان پایگاه کمتری نمی دهند. به عنوان مثال، کشور ژاپن استثنا است. در این کشور، ارزش های خانوادگی و احترام به اجداد، در تعیین شیوه‌ی رفتار با بزرگسالان، بیشتر از عوامل اقتصادی اهمیت دارد .

ادامه نوشته

نظریه سالمندی فقدان نقش های اسمیت بلو

خانم اسمیت - بلو ( Smith – Blau ) ، جامعه شناس، نظریه فقدان نقش ها را عنوان کرده است. به عقیده‌ی او، بازنشستگی و بیوگی، به شرکت سالمند در ساختهای نهادی اصلی اجتماع (کار و خانواده) پایان می دهد. بنابراین موقعیتهایی که آنها بتوانند خود را از نظر اجتماعی مفید نشان دهند، بسیار کم است. به نظر خانم اسمیت-بلو، فقدان نقشهای مربوط به کار و خانواده خیلی زیانبار است. زیرا این نقشها بسیار بنیادی تلقی می شود و از نظر هویت بزرگسالی، لنگرگاه به حساب می آید. فقدا نقشها برای سالمند تجربه ای استرس زا است ( وندر زندن،1376: 73). ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ « ﻓﻘﺪان ﻧﻘﺶ ها » از اﺳﻤﻴﺖ بلو (1973) ، ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ و ﺑﻴﻮه ﮔﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ در ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎي ﻧﻬﺎدي اﺻﻠﻲ اﺟﺘﻤﺎع ( ﻛﺎر و ﺧﺎﻧﻮاده ) ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آن ﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را از ﻧﻈﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ، ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ . به عبارت دیگر بازنشستگی و بیوگی باعث می شود که سالمند فکر کند که در کار و خانوداه بی فایده شده است .

ادامه نوشته

نظریه تکاملی خانواده اویلین دووال

دیدگاه تکاملی خانواده که توسط اویلین دووال ارائه‌شده بر اساس نظریه‌ تکامل انسان شکل‌گرفته است و مشکلات خانواده‌ها را در ارتباط با والدین پیر و کمک به آن‌ها و بعضی‌اوقات سایر افراد پیر بررسی می‌کند. بر اساس این نظریه، مراقبت فرزندان از والدین ناتوان ممکن است منجر به فشارهای جسمی، عاطفی و مالی برای افراد در سنین میان‌سالی گردد. همچنین هم‌زمان با افزایش تعداد سالمندان، مسئله‌ وابستگی به افراد دیگر مطرح می‌گردد . بر اساس این نظریه، افراد با سیر کهن‌سالی، علاوه بر خانواده، در سطحی وسیع‌تر باعث ایجاد بار مضاعف بر جامعه می‌شوند که برای رفع نیاز آن‌ها می‌بایست برنامه‌ریزی دقیقی انجام پذیرد. سند ملی ارتقاء سلامت، رفاه و منزلت سالمندان ایران در این راستا حمایت‌های ویژه‌ای برای مراقبین سالمندان و اماکن ارائه‌دهنده خدمات، پیش‌بینی نموده است.

ادامه نوشته

نظریه سالمندی مبادله جیمز داود

نظریه مبادله یا تبادلات اجتماعی ( Social Exchange ) در سال 1980 توسط جیمز داود ( Dowd ) ، جامعه‌شناس آمریکایی، با استفاده از نظریه جرج هومنز ( Homans ) (1961) و بلاو ( Blau ) (1964) و پژوهش های اقتصادی در برابر دو نظریه عدم مشارکت و فعالیت مطرح شد . جورج کاسپار هومنز در دهه 50 میلادی مکتب مبادله را تاسیس نمود و ادعای جانشین کردن رفتار شناسی اسکینر و بسط آن به حوزه ی جامعه ی انسانی به جای نظریه ی قیاسی پارسونز کارکرد و کلان گرا داشت . در این نظریه این‌طور استدلال می‌شود که روابط اجتماعی متقابل میان افراد زمانی به حداکثر می‌رسد که آن‌ها احساس کنند از مناسبات حاصل سود می‌برند. این سود علاوه بر جنبه‌های مادی، به جنبه‌های معنوی و احساسی مانند دریافت عشق و ... است . با توجه به نیاز سالمندان به تکریم و تمایل آن‌ها بر انتقال تجربیات به جوانان، این نظریه جایگاه خود را در جامعه می‌یابد.

ادامه نوشته

نظریه سالمندی پیری موفق جان والیس راو و رابرت لوئیس کان

جان والیس راو ( Rowe , John Wallis ) و رابرت لوئیس کان ( Robert Louis Kahn ) (1998) ، سالمند موفق را توانایی می دانند که شامل سه رفتار یا سه ویژگی کلیدي است: 1) احتمال کم براي وجود بیماري و یا بیماري هایی که منجر به ناتوانی شود. 2) کنش بالاي ذهنی و بدنی 3) درگیري فعال با زندگی . آنها تأکید می ورزند که تعریفشان به طور قابل ملاحظه اي از وجود بیماري و ناتوانی و پرهیز از پیري متفاوت است. سالمندي موفق تقلید جوانی نیست، بلکه درگیري فعال با مردم، گروهها، فعالیتها و در کل با زندگی است.

ادامه نوشته

نظریه محیط اجتماعی سالمندی جابر گوبریوم

جابر فندی گوبریوم ( Jaber F. Gubrium ) جامعه شناس آمریکایی متولد 1943 گاتینو کانادا که از 2002 استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه میسوری است . او از سال 2002 تا 2016 ریاست دپارتمان جامعه شناسی میسوری را بر عهده داشت. او اکنون استاد ممتاز آن بخش است. او پیش از آن، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه فلوریدا (1987-2002) و دانشگاه مارکت (1970-1987) بود. او در حال حاضر استاد مدعو در کالج پرستاری در دانشگاه ماساچوست آمهرست است. گوبریوم در نظریه محیط اجتماعی ( social environment theory ) معتقد است که رفتار دوران پیري بـه برخـی شرایط بیولوژیک و اجتماعی بستگی دارد. بر اساس این نگرش، سه عامل مهم سلامتی، وضعیت مالی و حمایتهاي اجتماعی بر سطح فعالیت فرد سـالمند تأثیرگـذار هسـتند .

ادامه نوشته

نظریه تعاملی سالمندی اسپنس

نظریه تعاملی ( Interaction Theory ) توسط اسپنس ( Spence ) (1995) که یكی از پژوهشگران عرصة سالمندان است ، ارائه شده است، وی تغییرات سنی را منتج از واکنش میان خصوصیات هر فرد، شرایط اجتماعی وی و سابقه نحوه واکنش های فرد در برابر اجتماع می داند. تأکید این نظریه بر وظایف و نقش هایی است که فرد در طول زندگی خود به عهده داشته است. معمولاً افراد سعی دارند که نقش و وظیفه خود را اصلاح و متعادل نموده و از نقشی به نقش دیگر بروند و الگویی مرکب از نقش های متفاوت را به خود گیرند. اما با افزایش سن وظایف مهم آن ها خاتمه یافته و به انتخاب خود به وظایف جدیدی می پردازند ( بک، 1989).

ادامه نوشته

نظریه عدم تعهد سالمندی الیان کامینگز و ویلیام هنري

نظریه عدم تعهد ( Disengagement theory ) توسط الیان کامینگز و ویلیام هنري ( Cummings and Henry ) در سال 1961 تکوین یافته و جزء اولین و بحث برانگیزترین نظریه هاي جامعه شناختی در مورد پیري می باشد. بر اساس این نظریه، فرد در سالهاي میانی عمر، فناپذیري و مرگ خود را یاد می کند و تدریجا برخوردهاي خود را با اجتماع و دیگران کاهش داده و همزمان جامعه نیز، متقابلا فرد را از خود جدا می سازد. اشخاص می توانند با فراغت از قید و بندهایی که فرد را به جامعه پیوند می داده از فرصت استفاده نموده و از سنین سالمندي خود لذت ببرد.

ادامه نوشته

نظریه پیوستگی سالمندی رابرت اشلی

رابرت سی اشلی ( .Atchley, Robert C) در نظریه اسـتمرار ( Continuty theory ) معتقـد اسـت افـرادي کـه نقـش فعـالی دارنـد، در توسـعه ساختارهاي فردي مشارکت می کنند. آخرین مرحله زندگی دنباله مراحـل قبلـی اسـت . موقعیت هاي اجتماعی می توانند معرف نوعی عـدم پیوسـتگی باشـند، امـا سـازگاري و سبک زندگی اصولاً از طریق سبک ها، عادات و ذوق هـایی کـه در تمـام طـول زنـدگی کسب شـده اسـت، امکـان پـذیر اسـت (شـیانی و زارع، 1392 :22 و امـین جعفـري و همکاران، 1396 :5 و میري و همکاران، 1398 :306 - 308). اشلی ، اعتقاد دارد که سالمندی آخرین مرحله زندگی ، دنبالـه مراحـل قبلـی است . موفقیت های اجتماعی می تواند معرف نوعی عـدم پیوسـتگی باشد . اما سازگاری و سبک زندگی اصوال از طریق سبک ها ، عادات و ذوق هایی که در تمام طول زندگی کسب شده است ، تعیین می شود ( معتمدی 1386) .

ادامه نوشته

نظریه های روانشناسی دن مک آدامز

دن مک آدامز ( Dan P. McAdams ) استاد گروه روانشناسی دانشگاه نورث وسترن و دانشکده آموزش و سیاست اجتماعی دانشگاه نورث وسترن بوده ودر 1976 کارشناسی ارشد از کالج کریست دانشگاه والپارایسو در رشته روانشناسی و علوم انسانی و در 1979 دکترای روانشناسی و روابط اجتماعی ( شخصیت و روانشناسی رشد ) را از دانشگاه هاروارد بدست آورد . مک آدامز (1985) نظریه داستان زندگی را با بهره گیری از کار تامکینز معرفی کرد. مک آدامز داستان زندگی را به عنوان حوزه ای خاص در شخصیت تعبیر نمود. او چنین فرض می کند که افراد به طور جدی در اواخر نوجوانی و آغاز بزرگسالی شروع به روایت زندگیشان می کنند ،و اینکه این پروژه شخصی (روایت داستان زندگی) زندگی افراد را از طریق مفهوم فزاینده یکپارچگی و هدف، به بهترین وجه تحت تأثیر قرار می دهد.

ادامه نوشته

نظریه سالمندی رابرت پک

چهار نظریه که کل دوره بزرگسالی اعم از جوانی، میانسالی و سالمندی را دربرمی‌گیرند، اشاره می‌شود. این نظریه‌ها عبارتند از: نظریه اریکسون، نظریه لوینسون، نظریه وایلانت و نظریه گولد که پس از بحث درباره آنها به سه نظریه دیگر که بیشتر مربوط به دوره سالمندی هستند اشاره می‌کنیم. این نظریه‌ها شامل نظریه لابووی- ویف، نظریه باتلر و نظریه پک می‌باشند. همچنین طبق نظر رابرت پک سالخوردگان برای انسجام من می بایست از زندگی شغلی، بدن و هویت مجزایشان فراتر روند . آنها باید از خردمندی خودکمک گرفته و به گونه ای به فکر دیگران باشند که زندگی آنها را بهتر کند. بنابراین اگر چه دوره کهنسالی ظاهراً دوران رکود زندگی به نظر می رسد اما بسیاری از افراد تا آخرین مراحل زندگی خود دارای هدف ها و برنامه هایی برای زندگی هستند و جهت رسیدن به این هدف ها تلاش می کنند (کریمی، ۱۳۸۲).

ادامه نوشته

نظریه سالمندی رابرت باتلر

در سالمندي نیز نظریه یادآوری گذشته و مرور زندگی رابرت باتلر ( Butler ) ( 1963 ) می تواند کمک کننده باشد. بر طبق این نظریه، اغلب سالخوردگان به عنوان بخشی از دستیابی به یکپارچگی و جلوگیري از یأس و ناامیدي و پذیرفتن پایان عمر به مرور زندگی می پردازند. آنها در جریان مرور زندگی براي دستیابی به خودشناسی بیشتر، به تجربیات گذشته فکر می کنند. برخی درمانگران، سالخوردگان را ترغیب می کنند که براي مرور زندگی به یادآوري گذشته ها بپردازند. این فرآیند، ترازنامه زندگی نام دارد که به نظر باتلر، عنصر مهم سازگاري شخص با مرگ و پیوستگی رشد شخصیت تا آخرین لحظه زندگی است. جنبه درمانی مرور زندگی این است که زنده شدن این تجارب و تعارضات باعث ارزیابی مجدد، حل آنها و در نتیجه انسجام و یکپارچگی شخصیت می شود (کریمی، اسماعیلی و آرین، 1389 ).

ادامه نوشته

نظریه های روانشناسی اجتماعی برنایس نیوگارتن

نظریه برنایس نیوگارتن ( 1973 ) مبتنی بر تقویت رویدادهاي مهم است. از نظر وي ، سن بزرگسال، شاخصی در تحول شخصیت او به حساب نمی آید. چراکه تحول در دوران بزرگسالی بر اساس یک سري مراحل ثابت تحقق نمی پذیرد، بلکه رویدادهایی که در زندگی فرد اتفاق می افتند و برداشت هایی که او از آنها دارد، چگونگی شخصیت وي را آشکار می سازند ( طالب زاده و واحدي، 1392 ). طبق نظر نیوگارتن در دوران بزرگسالی وجه تمایز افراد، رویدادهاي بیرونی است. بر این اساس، نیوگارتن افراد را به سه دسته پیش رس، بهنگام و در تأخیر تقسیم بندي می کند.

ادامه نوشته

نظریه سالمندی راجر گولد

راجر گولد ( Gold ) ( 1987 ) تحول بزرگسالی را در فاصله سنی 16 تا 60 سال طی پنج دوره سازماندهی می کند. سن براي گولد یک نشانه مهم است. او می گوید : « داده هاي من نشان می دهد که نه تنها بزرگسالی شامل یکسري از وظایفی است که باید انجام شود، بلکه یک ساعت واقعی وجود دارد که کاملاً یکسان و منظم، وظایف هر مرحله را مشخص میکند. براي مثال، 40 تا 43 سالگی شیوه نگرش شما را به زندگی و نحوه تصمیم گیري شما را تحت تأثیر قرار می دهد. وقتی شما به 50 سالگی رسیدید، نگرش شما تغییر می کند. بنابراین مهمترین رویدادهاي زندگی (مرگ یک والد، طلاق، شکست در کار یا مأیوس شدن از فرزند) در دوره هاي مختلف بزرگسالی معانی متفاوتی دارند ».

ادامه نوشته

نظریه های روانشناسی لیمن وین

لیمن سی وین ( Lyman Wynne ) متولد 17 سپتامبر 1923 در تایلر مینه سوتا و متوفای 17 ژانویه 2007 در 84 سالگی در بتسدای مریلند ، روانپزشک و روانشناس آمریکایی با علاقه خاصی به اسکیزوفرنی بود. تحقیقات اولیه او به پایه‌گذاری درمان‌های مبتنی بر خانواده کمک کرد، بر دیگرانی مانند لاینگ ( R. D. Laing ) و مارگارت سینگر ( Margaret Singer ) تأثیر گذاشت.. او با همکاری با دوقلوهای فرزندخوانده، اکتشافات زیادی در مورد تأثیر متقابل ژنتیک و محیط در ایجاد اسکیزوفرنی انجام داد. او مقالات متعددی منتشر کرد و «ماهیت اسکیزوفرنی» (1978) را ویرایش کرد، جایزه فریدا فروم رایشمن را برای تحقیقات اسکیزوفرنی از آکادمی روانکاوی آمریکا در سال 1965 دریافت کرد، مدال خدمات شایسته را از خدمات بهداشت عمومی ایالات متحده در سال 1966 دریافت کرد. و دو جایزه از آکادمی خانواده درمانی آمریکا ، یکی در سال 1981 و دیگری در سال 1989 دریافت کرد .

ادامه نوشته

نظریه گزینش اجتماعی - هیجانی لورا کارستنسن

در حالی که پیری اغلب با از دست دادن و ناتوانی همراه است، نظریه انتخاب‌پذیری اجتماعی-عاطفی نشان می‌دهد که پیری مزایای مثبتی دارد. این نظریه مبتنی بر این ایده است که انسان ها با افزایش سن به دلیل توانایی منحصر به فرد انسان در درک زمان، اهداف خود را تغییر می دهند. بنابراین، وقتی افراد بالغ جوان هستند و زمان را به‌عنوان بی‌پایان می‌بینند، اهدافی را اولویت‌بندی می‌کنند که بر آینده تمرکز دارد، مانند یادگیری اطلاعات جدید و گسترش افق‌های خود از طریق فعالیت‌هایی مانند سفر یا گسترش دایره اجتماعی خود. با این حال، وقتی افراد بزرگتر می شوند و زمان خود را محدودتر می دانند، اهداف آنها به سمتی تغییر می کند که بیشتر بر ارضای عاطفی در زمان حال متمرکز شوند. این امر افراد را به سمت اولویت دادن به تجربیات معنادار سوق می دهد، مانند تعمیق روابط با دوستان نزدیک و خانواده و لذت بردن از تجربیات مورد علاقه.

ادامه نوشته

نظریه روبرت‌ هاويگهرست

رايتسمن در كتاب تحول شخصيت بزرگسالان با ارائه شرح مختصري از نظريه‌ هاويگهرست به مقايسه نظريه او با نظريه اريكسون مي‌پردازد، او مي‌نويسد:‌ «هاويگهرست ، به عنوان يك روانشناس پرورشي به اين مفهوم توجه كرد كه در تمام جوامع، ظاهراً براي انجام تكاليف مختلف زندگي، برنامه زمانبندي شده. روشي مطرح است . او تكاليف تحولي ويژه خود را براساس

ادامه نوشته

بحران های دوره میانسالی در نظریه لوینسون

به عقیده لوینسون، برای اینکه افراد میانسال رابطه خود را با خودشان و دنیای بیرونی ارزیابی مجدد کنند باید با چهار تکلیف رشد روبرو شوند که هر تکلیف ایجاب می‌کند که فرد بین دو گرایش متضاد درون خویشتن سازش برقرار کند و به هماهنگی درونی بیشتر برسد. جوان - مسن فرد میانسال باید راه‌های تازه‌ای برای جوان بودن و پیر بودن پیدا کند این به معنی دست کشیدن از برخی

ادامه نوشته