تنبیه از منظر قرآن ، حدیث و علمای مسلمان

قرآن كريم يكى از ابزارهاى بازدارنده از رفتار عنادورزانه نسبت به فرامين پروردگار را تنبيه به انواع مختلف آن، اعم از دنيوى و اخروى، معرفى مى نمايد و در آيات مختلف به اين موضوع اشاره مى كند. با استقرايى كه در آيات قرآن صورت گرفت،قريب ششصدآيه مربوط به تنبيه استخراج شد. در يك تقسيم بندى مى توان آيات تنبيه را در قرآن به سه دسته تقسيم كرد: 1ـ1. تنبيه به عنوان مجازات حقوقى (حد و تعزير): قرآن كريم در بخشى از آيات كه به عنوان آيات الاحكام شناخته مى شوند، براى بعضى از خطاها و جرم

ادامه نوشته

نظریه روسو درباره تنبیه

ژان ژاك روسو فيلسوفى بود كه مطالب زيادى در مورد تعليم و تربيت ارائه كرد و روان شناسان زيادى مانند پاركر، استانلى هال، فريدريش فروبل، و پستالوزى، تحت تأثير نظريات او قرار گرفتند. روسو، از مخالفان تنبيه بدنى، معتقد است: ذات انسان ها اساسا خوب است، اما به سبب تمدن به انحراف كشيده مى شود. نبايد براى اصلاح كودك به تنبيه او متوسل شد؛ زيرا طبيعت براى هر عملى مجازاتى را پيش بينى كرده است. كودكى كه با عجله مى دود و به زمين مى خورد و پايش زخم مى شود اين خود

ادامه نوشته

دلایل روانشناسان موافق و مخالف تنبیه

دلايل قايلان به جواز تنبيه: اگرچه روان شناسان مى گويند تنبيه در از بين بردن رفتارهاى ناخوشايند چندان مؤثر واقع نمى شود، شواهد زيادى وجود دارد كه نشان مى دهد تنبيه دست كم در جلوگيرى از اين رفتارها مى تواند خيلى مؤثر باشد. در واقع، اين استدلال كه تنبيه به خاموشى رفتار موردنظر منجر نمى شود، واقعا بى ربط است. به رغم اينكه افراد زيادى تنبيه را غيراخلاقى مى دانند، موقعيت هايى وجود دارد كه در آنها استفاده از تنبيه مؤثرترين گزينه است. براى مثال، لرمن، ايواتا، شور، دليون (1997)، تحقيقى را در اين زمينه انجام دادند. در اين تحقيق، آزمودنى هايى كهدر معرض برنامه هاى تنبيه پيوسته (محروم كردن

ادامه نوشته

نظریه بندورا درباره تنبیه

آلبرت بندورا با تاکید قابل توجهی که بر نقش عوامل شناختی داشت،تا حدودی خلاء موجود در رفتار گرایی کلاسیک را جبران کرده است.بندورا همگام با اسکینر معتقد است که رفتار و شخصیت آدمی اکتسابی است،یعنی بر اثر یادگیری شکل می گیرد. به اعتقاد بندورا انسان موجودی اجتماعی است و رفتار او باید در پرتو روابط اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.انسان دارای ظرفیت های اجتماعی وسیعی است و میتواند درباره ی ارتباط میان رفتار و پیامد های آن بیندیشد و آن ها را پیش بینی و ارزیابی کند.

ادامه نوشته

تنبیه از منظر امانوئل کانت

امانوئل كانت: كانت تنبيه را به دو نوع تقسيم مى كند: تنبيه طبيعى و تنبيه مصنوعى. وى در توضيح اين دو مى گويد: «نافرمانى هميشه تنبيه را به دنبال دارد. تنبيه دو قسم دارد: اول. تنبيهى است كه در واقع، طبيعى است كه آدمى با رفتار خودش موجب مى گردد؛ مثل اينكه كودكى از پرخورى مريض شود. اين تنبيه، بهترين تنبيه است؛ زيرا آدمى نه تنها در كودكى، بلكه در سراسر زندگى در معرض آن قرار دارد. دوم. تنبيه مصنوعى است. با ملاحظه علاقه كودك به محبوبيت و مورد احترام واقع شدن، تنبيه بدنى بايد به گونه اى انتخاب شود كه تأثيرى پايدار بر منش كودك بگذارد.»

ادامه نوشته

تشویق و تنبیه از منظر جان لاک

جان لاك و روسو دو تن از پيشگامان روانشناسي كودك بودند. لاك بنيانگذار محيطگرايي و نظريه يادگيري بود و دانشمنداني چون پاولف و اسكينر وارثان وي محسوب ميشوند و ژان ژاك روسو آغازگر رشد سنتگرايي در روانشناسي است و گزل و مونته سوري ازجمله پيروان اين مكتب مي باشند. لاك كودك را به صورت لوح سفيد در نظر داشت. طبق اين ديدگاه، كودكان در ابتدا چيزي نيستند؛ تجربه، شخصيت آنها را شكل ميدهد. لاك والدين را بهصورت مربيان منطقي توصيف كرد كه مي توانند از طريق راهنمايي دقيق، الگوي مؤثر و پاداش دادن به خاطر رفتار خوب، كودك را به هر صورتي كه دوست داشته باشند، شكل دهند. فلسفة او باعث شد كه خشونت نسبت به كودكان به محبت و دلسوزي تبديل شود.

ادامه نوشته

نظریات تاریخی درباره تشویق و تنبیه

بحث هاي مربوط به كاربرد تشويق و تنبيه به عنوان ابزارهاي تغيير رفتار در جانوران و زيردستان از ديرباز مطرح بوده است. با اين حال، نخستين كنكاش ها درباره ي تشويق و تنبيه و تقويت كننده هاي مثبت و منفي در پيدايش يا از بين بردن برخي رفتارها با پژوهش هاي ايوان پترويچ پاولف (1936 ـ 1849) آغاز شد. پاولف در تبيين بازتاب هاي شرطي بر اين باور است كه تقويت فرآيند شرطي سازي سبب مي شود پاسخ هاي بازتابي فرد به عرصه هاي گوناگون گسترش يابد. وي با طرح نظريه ي شرطي سازي كلاسيك مدعي شد كه با دادن تقويت و شرطي كردن حيوان، رفتارهاي بازتابي حيوان را مي توان كنترل كرد

ادامه نوشته

نظریه اسکینر درباره تنبیه

بر پایه نظریّهٔ بی‌اف اسکینر، تنبیه، نمایشی از یک تقویت‌کنندهٔ منفی (یک محرک بیزارکننده) یا دور شدن از یک تقویت‌کنندهٔ مثبت است. «بنابراین مهم‌ترین اثر تنبیه، ایجاد شرایط بیزارکننده‌ای است که از آن دوری می‌شود...» اما اسکینر ادامه می‌دهد که تنبیه نمی‌تواند رفتار را برای همیشه نابود کند «اگر از تنبیه به‌طور مکرر خودداری شود تقویت‌کنندهٔ شرطی منفی به خاموشی می‌گراید. در این صورت رفتار ناسازگار کم‌کم تقویت می‌شود و رفتار تنبیه شده سرانجام پدیدار می‌شود... اگر تنبیه قطع شود ممکن است رفتار مورد نظر با همه نیرو ظاهر شود». روانشناسان اجتماعی این اصطلاح را در معنای وسیعی به صورت «تحمل عواقب ناخوشایند» (غیر از موارد بدون پاداش) برای

ادامه نوشته

نظریه گاتری درباره تنبیه

ادوین ری گاتری (Edwin Ray Guthrie: ۱۸۸۶-۱۹۵۹) که نظریه بادگیری خود را بر اصل مجاورت استوار ساخته است تنبیه را در امر تربیت و یادگیری مؤثرمی داند. وی می‌گوید: «تنبیه نه به سبب ناراحتی‌ای که تولید می‌کند، بلکه به سبب اینکه نحوه پاسخ‌دهی فرد به محرک‌های معین را تغییر می‌دهد مؤثر است... تنبیه به این علت در تغییر دادن رفتار نامطلوب مؤثر است که رفتار ناهمساز با رفتار تنبیه شده را ایجاد می‌کند.» 

ادامه نوشته

تنبیه از منظر روانشناسی و اسلام

تنبيه در لغت به معناي آگاهانيدن، بيدار كردن، واقف گردانيدن به چيزي و آگاه و هوشيار كردن آمده است. تنبیه، در لغت به معنای آگاهانیدن، بیدار کردن، واقف گردانیدن به چیزی و آگاه و هوشیار کردن آمده است. برخلاف برخی نظام‌های تربیتی، از نظر اسلام و قرآن ، اصل تنبیه به طور مطلق محکوم نبوده، بلکه در جای مناسب خود لازم است.  یکی از روش‌های بازدارنده خداوند در قرآن، بازگو کردن داستان‌های اقوام، ملل، یا افرادی است که به علّت سرکشی و طغیان و عدم تسلیم در برابر اوامر الهی به عذاب‌ها و عقوبت‌های سخت مبتلا گشته‌اند.

ادامه نوشته

تنبيه و جايگاه تربيتي آن در اسلام

از مهمترین دغدغه هاي اصلي والدين، مربيان، معلمان، برنامه ریزان درسی و آموزشی پرورش سالم فرزندان، تربیت رشید متربیان، و ;موفقیت دانش آموزان می باشد. در اين ميان تنبيه یکی از روش های تربیتی است که قابل دسترس همگان است و قبلا به صورت نسبتا گسترده استفاده مي شد بسياري معتقد بودند كه تنبيه وسيله اي مناسب باز پروري و اصلاح افراد بزهكار می باشد سؤال اصلی اين است كه آيا مبناي علمي و يا ديني كه استفاده از تنبيه در پرورش متربی را اجازه بدهد 

ادامه نوشته