تمدن از دیدگاه ابن خلدون

از نگاه ابن خلدون، تمدن حالت اجتماعی انسان است و فرایند آن در انتقال از بداوت تحقق می‌یابد؛ اهل بادیه تنها به لوازم ضروری زندگی توجه می‌کنند؛ ولی شهرنشینان این مرحله را سپری کرده، به بهره های غیر ضروری و تجمل در شئون زندگی می‌پردازند، از این رو تمدن نهایت بادیه نشینی است و در پی آن پدید می‌آید. او تشکیل حکومت را برای رسیدن به این مرحله لازم می‌داند و معتقد است دولت با گردآوری مالیات از مردم و پخش آن در میان کارگزاران، سبب افزایش ثروت آنان شده و همین، زمینه تجمل و به تبع آن رشد صنعت و هنر را فراهم می‌کند . بدین ترتیب با گذشت زمان روش‌هایی منظم از زندگی، کار، دانش، صنعت، اداره شئون مملکت و فراهم کردن وسایل رفاه و آسایش مردم حاصل می‌شوند . روند رو به تکامل شئون یاد شده، به آن‌ها نظام بخشیده و با تولید علم، رشد خرد جامعه را سبب می‌شود. او همچنین وجود نوعی عصبیت و همبستگی را برای شکل گیری حکومت و تمدن ضروری می‌داند.

ادامه نوشته

نظریه تقلید ابن خلدون

در آرای ابن خلدون می توان « قوانین تقلید » گابریل تارد را بازیابی نمود که براساس نظر ابن خلدون ، انسان هایی که گرد هم می آیند ، می کوشند از هم تقلید نمایند و این تمایل در این معنا نیز متجلی می شود که پست ترها از عالی ترها تقلید می کنند . می بینیم که ابن خلدون نیز با چند اصطلاح این قانون را عرضه می دارد : « قوم مغلوب همواره شیفته تقلید از شعائر و آداب و طرز لباس و مذهب و دیگر عادات و رسوم قوم غالب است . زیرا در نهاد انسان همواره اعتقاد به کمال و برتری قوم پیروزی که ملت شکست خورده را مسخر خود می سازد ، حاصل می شود » .

ادامه نوشته

نظریات تربیتی ابن خلدون

از دیدگاه ابن خلدون رشد روشمند و منظم دانشها تنها در جامعه مدنی، که از نظر مادی و صوری کامل است، پدیدار می شود ؛ جامعه ای که دولت در آن بر پا شده باشد و تمدن و عمران در آن به حدی رسیده باشد که مردم پس از رفع نیازهای ضروری، فراغت پرداختن به دانشها و هنرها راداشته باشند. اگر چه این نکته که تامین نیازهای ضروری زندگی شرط ظهور فکر  نظری است و وابستگی علوم به دولت و شکوفایی کار معنایش وابستگی معرفت نظری به طبقهای است که با استفاده از « اموال دولت » زندگی کند و فرصت کار فکری برای خدمت به دولت یا ارضای علاقه به بحث را داشته باشد، چندان پوشیده نیست، اما ابن خلدون در باب این پدیده با تامل به تعلیل آن و کشف عوامل عینی و واقعی آن پرداخته است.

ادامه نوشته

نظریات روانشناسی ابن خلدون

ابوزید عبدالرحمن بن محمد بن خلدون حضرمی (۸۰۸- ۷۳۲ه / ۱۴۰۶–۱۳۳۲م) وی در تونس شد و خانوادهٔ او از اعراب جنوبی عربستان بودند که پس از پیروزی مسلمانان بر مردم اسپانیا ( اندلس ) وارد این کشور شدند و تا زمانی که بین آن‌ها و مسیحیان اختلافی پیش آمد در انجا بودند و پس از آن به سمت تونس حرکت کردند و در آنجا ساکن شدند. در دوران کودکی ابن خلدون، بزرگان دینی که از اسپانیا به تونس سفر می‌کردند در خانهٔ آن‌ها توقف می‌کردند و همین امر باعث شد ابن خلدون از کودکی و به وسیلهٔ این افراد قرآن ، فقه ، تصوف ، اخلاق ، کلام ، مردم‌شناسی ، جامعه‌شناسی ، نجوم ، اقتصاد ، تاریخ ، هندسه ، جبر ، حساب ، لغت، فلاحت، طلسمات، شعر، آداب و تعلیم، منطق، ریاضی، فلسفه، سیاست، منشی‌گری و کارهای مربوط به حکومت را بیاموزد. ابن خلدون در

ادامه نوشته