مطالعات میدانی سواد سیلویا اسکریبنر و مایکل کول

از میان متفکران و نظریه پردازان حوزه سواد، سیلویا اسکریبنر ( Sylvia Scribner ) و مایکل کول ( Michael Cole ) روان شناس اولین متفکرانی بودند که بر پایه مشاهده میدانی خود تلاش کردند که مواضع متفکران پیشین خود در خصوص ارتباط سواد کتبی با شناخت و پیامدهای شناختی آن را که عمدتا جنبه نظری داشت (گرنفل و همکاران ۲۰۱۴)، آزموده و به چالش بکشند. به این منظور آن ها مطالعات میدانی گسترده ای را در طی پنج سال (۱۹۷۴-۱۹۷۹) بر روی قبیله وای در لیبری انجام دادند و ما حصل پژوهش آن ها فهم ما را از فرآیندهای سواد برای همیشه متحول کرد و دریچه ای تازه ای به روی نظریات جدید سواد با در نظر گرفتن هم بافت جوامع انسانی گشود. یکی از مهم ترین نظریات تز سواد که فارل آن را به خوبی بیان می کند، این بود: « بازسازی شناخت از طریق خواندن و نوشتن فرآیندهای استدلال برتر را که در تفکر انتزاعی کاربرد دارند، پرورش می دهد » (فارل ۱۹۷۷؛ به نقل از استریت ۲۰۰۵).

ادامه نوشته

مبانی نظری سواد عاطفی

سواد عاطفی ( Emotional literacy ) اصطلاحی است که برای توصیف توانایی درک و ابراز احساسات استفاده می شود. سواد عاطفی شامل خود آگاهی و شناخت احساسات فردی و آگاهی در مورد نحوه کنترل آنها، مانند توانایی برای آرام ماندن به هنگام عصبانیت یا اطمینان به خود به هنگام شک و تردید می باشد. سواد عاطفی شامل، حس همدلی یعنی داشتن حساسیت به احساسات دیگر افراد و گفته می شود که افراد باسواد از نظر احساسی قادر به بکارگیری اصول شخصی برای مهارکردن احساسات خود و شناسایی و دستیابی به اهداف شخصی خود هستند.

ادامه نوشته

مبانی نظری سواد خبری

بنیاد مک کورمیک (2012) سواد خبری را این‌گونه تعریف می کند: « توانایی بکارگیری مهارت های تفکر انتقادی برای قضاوت درباره اعتبار اخبار و گزارش های خبری و منابع اطلاعاتی. سواد خبری شهرواندان را قادر می سازد تا مصرف کنندگان و نیز تولیدکنندگان هوشمند اطلاعات مبتنی بر حقیقت باشند. » بر اساس مطالب آموزش داده شده در دانشگاه استونی بوروک، سواد خبری عبارت است از: «توانایی استفاده از مهارت های تفکر انتقادی برای ارزیابی و قضاوت در خصوص اعتبار و باورپذیری گزارش خبری که از طریق رسانه های چاپی، تلویزیون یا اینترنت دریافت می شود.» سواد خبری در حقیقت زیر مجموعه سواد رسانه ای است. در سواد رسانه ای بر تاثیر رسانه و پیام آن تاکید می شود در حالیکه در سواد خبری اختصاصا خبر رسانه مورد توجه است.

ادامه نوشته

مبانی نظری سواد اطلاعاتی

سواد اطلاعاتی از مفاهیمی است که ریشه در مباحث فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد. از طریق بهبود این مهارت و توانمندی در افراد می‌توان با مقوله فناوری هراسی مبارزه کرد. داشتن سواد اطلاعاتی که از آن به عنوان خواندن و نوشتن در فضای مجازی یاد شده است گاهی جنبه منفی هم دارد و به صورت پدیده سایبرلوفینگ ( پرسه‌زنی اینترنتی ) ظاهر می‌شود. در مجموع سواد رسانه‌ای و توانمندی استفاده از شبکه از ضروریات عصر حاضر است. سیستم‌های آموزشی و موسسات باید بصورت جدی با این چالش‌های عصر اطلاعات برخورد نمایند. این مقوله شامل ساختار مجدد فرآیند آموزشی در استفاده از اطلاعات در جهان واقعی می‌باشد. نقش استاد از فراهم کننده حقایق پیش ساخته به تسهیل کننده فعال آموزشی تبدیل تغییر یافته است.

ادامه نوشته

انواع سواد از منظر یونسکو

یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) که یک سازمان تخصصی برای کمک به ایجاد صلح، ریشه‌کن کردن فقط و گفتگوی فرهنگ‌های مختلف از طریق آموزش است. یونسکو برای قرن ۲۱ انواع سواد را در شش دسته سواد عاطفی، سواد ارتباطی، سواد مالی، سواد رسانه ای، سواد تربیتی و سواد رایانه ای تقسیم بندی کرده است. هر فردی به فراخور شرایطش نیازمند ارتقا توان خود در یک حوزه از این دسته بندی است اما شاید در نظر بسیاری با توجه به همه گیر شدن استفاده اینترنت و شبکه های اجتماعی ارتقا سواد رسانه ای از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.

ادامه نوشته

مبانی نظری سواد رسانه ای

سواد رسانه‌ای (Media Literacy) دانش، توانمندی و مهارت فرد برای تفسیر، تحلیل، نظم‌دهی و بکارگیری محتوا و پیام‌های رسانه‌های سنتی یا دیجیتالی است. این نوع از سواد به طور ضمنی به مفهوم سواد دیجیتال نیز اشاره دارد اما از آن گسترده‌تر است. مدیا لیتریسی یکی از انواع سواد است که بیشتر با سوادهای دیداری و تحلیلی و اینترنتی در ارتباط است. با ایجاد و گسترش رسانه‌های سمعی و بصری، این مفهوم به وجود آمد و با گسترش شبکه‌های اجتماعی، دارای مفاهیم و ابعاد گسترده‌تر و پیچیده‌تری شد. سواد رسانه‌ای یک نوع درک متکی بر مهارت است که می‌توان براساس آن انواع رسانه‌ها را از یکدیگر تمیز داد، انواع تولیدات رسانه‌ها را از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد. همچنین آمیزه‌ای از تکنیک‌های بهره‌وری مؤثر از رسانه‌ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه‌ها از یکدیگر است.

ادامه نوشته