از میان متفکران و نظریه پردازان حوزه سواد، سیلویا اسکریبنر ( Sylvia Scribner ) و مایکل کول ( Michael Cole ) روان شناس اولین متفکرانی بودند که بر پایه مشاهده میدانی خود تلاش کردند که مواضع متفکران پیشین خود در خصوص ارتباط سواد کتبی با شناخت و پیامدهای شناختی آن را که عمدتا جنبه نظری داشت (گرنفل و همکاران ۲۰۱۴)، آزموده و به چالش بکشند. به این منظور آن ها مطالعات میدانی گسترده ای را در طی پنج سال (۱۹۷۴-۱۹۷۹) بر روی قبیله وای در لیبری انجام دادند و ما حصل پژوهش آن ها فهم ما را از فرآیندهای سواد برای همیشه متحول کرد و دریچه ای تازه ای به روی نظریات جدید سواد با در نظر گرفتن هم بافت جوامع انسانی گشود. یکی از مهم ترین نظریات تز سواد که فارل آن را به خوبی بیان می کند، این بود: « بازسازی شناخت از طریق خواندن و نوشتن فرآیندهای استدلال برتر را که در تفکر انتزاعی کاربرد دارند، پرورش می دهد » (فارل ۱۹۷۷؛ به نقل از استریت ۲۰۰۵).