ژان پیاژه (۱۹۸۰-۱۸۹۶) نظریه پرداز سوئیسی،بیش از هر فرد دیگری بر پژوهش در مورد انسان ها تاثیر گذاشت.پژوهشگران آمریکای شمالی در سال ۱۹۳۰ با مطالعات پیاژه آشنا بودند اما تا سال ۱۹۶۰ به آن توجه زیادی نداشتند،چرا که دیدگاه های پیاژه با رفتار گرایی حاکم بر آمریکا در قرن بیستم مغایرت داشت.پیاژه باور نداشت که کودکان منفعل باشند و دانش ها به صورت تقویت شده به آن تحمیل گردد.
مرحله عملیات صوری (Formal Operations) ، از دوازده تا پانزده سالگی را شامل میشود. در این دوره، کودک به تدریج توانایی تفكر بر حسب امور انتزاعی را کسب میکند و بر قوانین صوری مسلط میشود. بدین جهت این مرحله را مرحله عملیات صوری نام گذاشتند و اندیشه های نوجوانان در این مرحله از رشد، علاوه بر اشیاء محسوس، موارد احتمالی و فرضی را نیز شامل میشوند و لذا نوجوانان در این مرحله قادر میشوند، تفكر عملی مبتنیبر روش فرضیه ای- قیاسی را به کار بندند. یعنی می توانند به طرح فرضیه بپردازند و بدون نیاز به مراجعه به
دوره عملیات محسوس یا عینی یا ملموس Concrete Operations از هشت سالگی تا یازده سالگی را شامل میشود. در این مرحله از رشد، فعالیت کودک در رابطه با محیط عینی و محسوس است. کودک توانایی انجام اعمال منطقی را کسب میکند، اما این اعمال را به امور محسوس و عینی میتواند انجام دهد، نه به امور فرضی و پدیده های انتزاعی
از حدود دو تا حدود چهارسالگی است. در ضمن این دوره، کودکان به اساس مفهوم آموزی دست می یابند. آنها طبقه بندی اشیاء را برحسب شباهت های شان آغاز میکنند، اما از لحاظ مفاهیم شان مرتكب خطا میشوند؛ لذا به باور آنان همه مردان "بابا" و همه زنان "ماما" و همه اسباب بازی ها "مال من" هستند. منطق کودکان در این دوره از تحول نه قیاسی است، نه استقرایی، بلكه تمثیلی است. مثالی از این نوع استدلال چنین است : « گاوها حیوان های بزرگ چهارپا هستند. آن حیوان بزرگ و چهارپاست؛ پس آن یك گاو است » .
این مرحله که از تولد تا یك ماهگی می باشد، شامل فعالیت های خود به خودی و کلی ارگانیسم و همچنین بازتابهایی است که از فعالیتهای کلی ارگانیسم جدا شدهاند و در برخی موارد نیز فعالیت کارکردی عرضه می کنند. یعنی بازتابهایی که به تدریج از بین نمی روند و یا به همان صورت اولیه باقی نمیمانند و در اثر تمرین رشد می یابند و موجب پیدایش الگوهای همسان ساز می شوند. مثلا در روز تولد، کودک نمی تواند پستان، یا پستانك را درست بمكد، اما به سرعت می آموزد که وضع لب و دهان خود را با آن منطبق کند و حتی بعدا میتواند با حرکت دادن سرو دهان آن را بیابد.
یك حالت توازن شناختی بین درک ما از جهان هستی و تجربه هایمان است . تعادل یابی یا عمل جستجو برای نظم و توازن به معنی مقایسه ی درک ما با جهان واقعی است وقتی که درک ما بتواند رویدادهایی را که مشاهده می کنیم تبیین نماید دنیا برای ما معنی می دهد و ما در حالت تعادل قرار می گیریم . وقتی که درک نتواند رویدادهایی را که مشاهده می کنیم تبیین کند، نبود تعادل رخ می دهد و ما برانگیخته می شویم تا تبیین های دیگری را جستجو نماییم . بی تعادلی نیروی محرک ما در رشد یا تحول است .
یادگیری، اساس رفتار آدمی می باشد. اکثر رفتارهای آدمی حاصل یادگیری می باشد. انسان از طریق یادگیری روی محیط خود تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می پذیرد. فرآیند یادگیری از آغاز تولد انسان شروع می شود و تا پایان عمر او ادامه دارد و ساحتهای فراوانی از یادگرفتن، سخن گفتن، رفتار اجتماعی، پرورش عقلانی، عاطفی و روحی و اخلاقی و ... را شامل می شود.
پیاژه اعتقاد دارد که اخلاق درست مانند هوش، بازی و زبان در خلال مراحل متوالی و به صورتی نظامدار تحول می یابد. هر مرحله متوالی منجر به مرحله بالاتری از آگاهی اخلاقی می شود و همچنین هر یک از این مراحل بستگی به تحول شناختی کودک دارد.
نخستین دوره از رشد اخلاق، "ناپیروی" نام دارد که طی آن دستورات و اوامر اخلاقی در نزد کودک اعتباری ندارد و او تنها از خواسته ها و تمایلات و خوشی و لذت خویش پیروی می کند. دوره ای که کودک
پیازه : دو مرحله درک اخلاقی را مشخص کرد :
1) اصول اخلاقی دگر مختار : به موجب آن قواعد اخلاقی به صورت احکام ثابت صاحبان قدرت در نظر گرفته می شود
2) اصول اخلاقی خود مختار : به موجب آن مقررات به صورت اصولی در نظر گرفته می شود که اعطاف پذیر بوده و در مورد آنها توافق اجتماعی صورت گرفته است . با اینکه نظریه پیازه مسیر کلی رشد اخلاقی
همه جانداران اعم از انسان و حیوان می كوشند كه رفتار و كردار خود را در شكل و قالب موثر و مثمری عرضه كنند این فرایند را سازماندهی می نامند . چنان كه برای تنفس دهان بینی گلو حنجره و ریه ها سازماندهی بدنی كودك را تشكیل می دهند و سازماندهی روانی او از حدود 4 ماهگی با دیدن و چنگ زدن آغاز می شود . هم چنین وقتی جانور درنده شكار خود را می نیند خم میشود به
مساله اصلی درنظریه پیاژه ،چگونگی پیدایش و ایجاد شناخت با تاکید برنقش عوامل زیستی درانسان است .به نظر وی انسان موجودی است تابع قوانین زیستی و به منظور ادامه ی حیات بایدبتواند با محیط سازگارشود وهوش نمونه ای از انطباق زیستی است.
به عبارت دیگر پیاژه به بلوغ زیستی فرد در طول زمان اشاره دارد و باتوجه به اهمیتی که پیاژه برای بلوغ زیستی
اگر ظاهر اشياي خارجي ( از جهات مختلف ) تغيير کند, وضع آنها در ذهن کودک ثابت مي ماند و او چنين تشخيص مي دهد که اين اشياي به ظاهر تغيير کرده, همان اشياي سابق هستند و فرقي نکرده اند . نگهداري و تثبيت ذهني , تابع مساله مهم بازگشت پذيري است. به اين معني که در هر عملي امکان بازگشت به نقطه
پياژه شروع مرحله عمليات صوري را حدود 11 يا 12 سالگي تخمين مي زند. اگر عمليات عيني را عمليات ذهني بر روي چيزهاي عيني (اشياء و وقايع لمس) بدانيم، دوره عمليات صوري در حقيقت عمل ذهن بر روي ايده ها و نظرها خواهد بود. بنابراين نوجواني كه اين نوع عمليات را به كار مي برد مي تواند بصورت ذهني در مورد
زماني كه كودك دبستان را آغاز مي كنند ذهن و نحوه تفكرشان تحت تأثير تغيراتي قرار مي گيرد. مرحله سوم رشد شناختي از نظر پياژه از حدود سن 7 سالگي آغاز مي شود و تا11 سالگي ادامه دارد. مرحله عمليات عيني شامل مهارت يابي در عمليات منطقي مي شود كه در مرحله پيش عملياتي وجود
مرحله پيش عملياتي رشد شناختي در حدود 2 تا 7 سالگي وجود دارد. ظرفيت نمادي كه در انتهاي مرحله حسي حركتي ظاهر شد به سرعت در سالهاي پيش دبستاني رشد مي يابد و مهمترين توانايي شناختي در اين سالها مي باشد. احتمالات را تصور كنيد: كودك در اين زمان مي تواند كلمات را جهت انتقال مفهوم اشياء
مرحله حسي – حركتي پياژه 2 سال اوليه زندگي كودك را شامل مي شود كه در اين مرحله كودك دنياي خود را با حواس و فعاليتهاي حركتي مي شناسد. ساختارهاي شناختي غالباً طرحواره هاي رفتاري هستند- الگوهاي عملي كه به موازات هماهنگي داده هاي حسي ( ديدن و تست كردن اشياء) و پاسخهاي حركتي (چنگ زدن)
در روانشناسی، بقای شیء یا پایداری شیء اشاره به این درک در انسان دارد که می‌دانیم اشیاء حتی زمانی که دیگر آنها را با حواس پنج‌گانه ادراک نمی‌کنیم هم‌چنان وجود دارند.
بقای شیء یک مفهوم پایه‌ای در زمینه روانشناسی رشد است، زیررشته‌ای از روانشناسی که به رشد
نظریه رشد یا تحول شناختی ژان پیاژه یک نظریه مربوط به قرن بیستم میلادی است و مفاهیم عمده آن عموما در نیمه نخست همان قرن کشف و تدوین شدند . این نظریه بر روند مطالعات و پژوهش های تحول انسان تاثیرات عمیقی به جای گذاشته و هنوز هم یکی از نظریه های مطرح است . با این حال ، بعضی از اصول و اندیشه های
هوش به دوره خاصی از رشد محدود نمی شود و کودکان خردسال که هنوز زبان را نیاموخته اند رفتار هوشمندانه دارند .
پیاژه می گوید وقتی که کودک 12 ماهه ای می خواهد شیئی را به دست آورد که در فاصله ای به دور از او در گوشه یک پتو قرار دارد و پتو را به عنوان واسطه ای برای نزدیک کردن آن شی ء به خودش به کار می برد ، این
به نظره پیاژه، کودکان از دو راه به اطلاعات می پردازند؛ یا آن را جذب می کنند یا با آن انطباق می کنند؛ و هر دو این فرایند در تعادل جویی سهیم هستند. به عبارت ساده، هنگامی که کودکان اطلاعات را جذب می کنند آنها را به حقایقی که اکنون می دانند می افزایند؛ وقتی که با اطلاعات انطباق می کنند آنچه را که از قبل می دانند با
پياژه نيز عقايد خود را در مورد دين (مسيحيت) به صورت منظّم، در رساله عقيده بيان داشت. او کليسا را به عنوان بزرگ‌ترين دشمن عقيده ديني و «مسيحيتِ واقعي» قلمداد مي‌کرد.
به عقيده پياژه، دين، در قلب فرد واقع است و کاملاً بر اساس ايمان به مسيح است. «دگما» يا «احکام» براي
پیاژه برای رشد و تکامل هوش پنج مرحله قایل است:
1ـ دوره‌ی حسی ـ حرکتی : از تولد تا 2 سالگی: این دوره با توانایی کودک در ادراک امور ساده و فعالیتهای جنبشی مشخص میشود که به طور خلاصه دوره‌ی هماهنگی و همکاری اعمال حسی و
پیاژه در سال 1929 تحقیقی را در زمینه ی «چگونگی تفکر کودکان درباره ی دنیای طبیعت» انجام داد. به دنبال آن در سال 1930 تحقیقی را صورت داد که در آن کارکرد مساله «جاندارپنداری» در رشد دینی کودکان مطرح گردید.
او در تحقیق نخست ، نقش «ساخته پنداری» را در زندگی کودکان مورد آزمایش قرار می دهد و از آن به نام
در يك حركت از آغاز بين رشته اي پياژه مساله سازش موجو زنده را در دو دامنه زيست شناسي روانشناختي مورد بررسي قرار داده است و در سطح روانشناختي ، كنش هاي شناختي را به منزله تيلور نقطه تعادل رواني ناشي از تعامل با محيط دروني و بروني ، شناسايي كرده و از خلال پژوهشهاي ظريف و گوناگون آنها را تكيه گاه
نگاه کلی به نظریه پیاژه
پیاژه ضمن بحث در مورد مراحل، به خاطر داشتن دیدگاه کلی درمورد طبیعت تغییرات مبتنی بر رسد، داراي اهمیت است. از آنجا که او تسلسل مراحلی غیر قابل جابجایی را مطرح کرده است، برخی از صاحبنظران (نظیر بندورا و مک دونالد) او را رسش گرا فرض کرده اند. ولی او رسش گرا نبود. رسش گرایان بر این باورند
در دنیای روانشناسی، مشکل بتوان کسی را به اهمیت “ژان پیاژه” یافت. او جامع ترین و مجاب کننده ترین نظری ذهنی را ارائه داده است. پیاژه در “نوشاتل”، شهری کوچک و دانشگاهی در سوئیس به دنیا آمد. پدرش استاد تاریخ قرون وسطی در دانشگاه بود. “پیاژه” از پدرش به عنوان متفکری دقیق و نظامند یاد کرده است. او از همان آغاز، خود را به عنوان یک دانشمند شناساند.
در 10 سالگی مقاله ای در مورد پرنده ای که به نحو ناهنجاری فاقد رنگ بود، نوشت. هنگامی که هنوز دبیرستانی بود، پژوهشی در مورد نرم تنان انجام داد که باعث شد با اساتید خارجی مالقات کنند. در سن ۱۵ سالگی، هنگامی که دریافت اعتقادات مذهبی و فلسفی او فاقد بنیادهای علمی
پياژه با طرح اين پرسش اساسي كه كدام رفتار بدتر است، مشاهده كرد كه كودكان خردسال رفتار بد را به وسيله ميزان صدمه اي كه به خاطر رفتار شخص ايجاد شده قضاوت مي كنند، او داستانهايي را در قالب معما يا مساله اخلاقي بود براي آنها تعريف مي كرد و از آنها مي خواست بگويند ” چه كسي رفتارش بدتر است ؟” به عنوان مثال ، يكي از داستان ها به اين شرح بود : پسري كه بطور اتفاقي 15 فنجان را مي شكند كار بدتري كرده است يا پسري كه از روي لجبازي و عصبانيت ،هنگامي كه مادرش در آن اطراف نيست ، يك فنجان را مي شكند؟
پياژه مشاهده كرد كودكان خردسال ، رفتار بد را به پسري كه فنجان بيشتري شكسته است نسبت
پیاژه (1965 م) در بررسی کلاسیک خود در مورد تحول قضاوت اخلاقی کودکـان، دیـدگاه امیل دورکیم را در مورد اخلاق به چالش کشـید. دورکـیم سـازي اخـلاق را صـرفاً درون سازی مستقیم هنجارها و ارزش هاي یک فرهنگ خـاص مـی دانسـت.
در دیـدگاه پیـاژه، جـوهره اخلاق رشد یافته ، انصاف یا عدالت است که پیاژه آن را « تعادل ایده آل » تعریف می کند که محصول کنش ها و واکنش های افراد به یکدیگر است . به عبارت دیگر ، کودکـان بـه
بررسی موضوع رشد اخلاقی معمولاً با طرح دیدگاه شناختی تحولی آغاز می شـود، چراکه این سنت، نقشی محوري در حوزه تحـول اخلاقـی داشـته اسـت. طـی چهـار دهـه گذشته ، چشم انداز شناختی تحولی به طور کلی ، و تلاش های لورنس کلبرگ به طور خاص (از 1958 – 1984 م)، حوزه تحول اخلاقی را حوزه بررسی مستقلی مطرح کـرده اسـت.
در واقع، کلبرگ را می توان بیش از هر فرد دیگري پیشاهنگ حوزه تحول اخلاقی دانست. طی چند دهه گذشته حجم زیادي از ادبیات حـوزه تحـول اخلاقـی از سـنت شـناختی تحولی سربرآورده است. چشم انداز
پياژه به نحوه تفكر كودكان درباره موضوعات اخلاقي علاقه مند بود. او با مشاهده و مصاحبه با كودكان 4 - 12 ساله هنگام تيله بازي تفكرات آنها را در مورد قوانين بازي بررسي كرد. به علاوه از كودكان در مورد قوانين اخلاقي سوال مي كرد. پياژه براي تبيين رشد اخلاق از طريق مصاحبه باليني سوالاتي را براي كودكان مطرح مي كرد. وي براين اساس براي رشد اخلاقي مراحلي را پيشنهاد كرد.
اگرچه پیاژه به سبب تلاشهاي علمی در زمینه تحول شناختی شهرت یافته است، لکن در سال 1932 م و در اوایل کار خود کتابی منتشر کرد کـه تـأثیر شـایانی بـر حـوزه تحـول اخلاقی گذارد . این کتاب با
در علم روانشناسی، معدود نظریه‌پردازی به بزرگی ژان پیاژه (1980-1896) وجود دارد. او به تنهایی جامع‌ترین و محکم‌ترین تئوری را درباره تحول شناختی (تحول هوش) ارائه داده است.
پیاژه در نوشاتل، یک شهر دانشگاهی کوچک واقع در سوئیس متولد شد، جایی که پدرش در دانشگاه آن، استاد تاریخ قرون وسطی بود. پیاژه پدرش را به عنوان یک متفکر منظم و دقیق توصیف می‌کرد. در مقابل، مادرش بسیار عاطفی بود و رفتارش موجب تنش‌هایی در خانواده می‌شد، به همین خاطر پیاژه برای فرار از تعارضات خانوادگی به پژوهش‌های انفرادی (پژوهش‌هایی که
چگونگي مراحل رشد
ژان پياژه را نمي‌توان به طور مستقيم يكي از روانشناسان نظريه هاي يادگيري به شمار آورد، اما بررسيها و پژوهشهاي دقيق و ابتكاري او و نتايج ارزنده‌اي كه از دوره‌ها و مراحل رشد رواني كودك و نواجوان به دست آورده چنان پربار و پرمايه است كه وي را بي‌شك در شمار صاحبنظران بي‌چون و چراي مسائل رشد و يادگيري قرار داده است. روش اموزشي او را خردگرائي يا رشد رواني و فكري عنوان كرده‌اند و نظريه او را رشد شناختي يا
یک نظریه علمی، عبارت از سازمان دادن به دانسته‌ها، داده‌ها و تبیین معانی آن‌هاست. یکی از نظریه‌های روانشناختی که در تاریخ روانشناسی نقش بسزایی داشته است و به عبارت دقیق‌تر، روانشناسی با آن متحول گردیده است، "نظریه تحولی ـ شناختی پیاژه" می‌باشد.
در اوایل دهه شصت، نظریه رشد شناختی پیاژه به روانشناسی در آمریکا راه یافت و عقاید او در دیدگاه‌های اساسی درباره کودک تأثیر گذاشت. پیاژه، به همگانی‌هایی در رشد کودک توجه داشت(به جای تفاوت‌های فردی) و معتقد بود که رشد در نتیجه
با توجه به نظریه ی تعاملی پیاژه امروز می دانیم که:
پیامد این دیدگاه و نظام آموزشی باز عبارت است از:
تحقیقات صورت گرفته برمبنای نظریهی پیاژه و در حیطهی تعلیم و تربیت منجر به شكل گیری چهار اصل مهم در آموزش گردیده است:
اصل اهمیت آمادگی: این اصل از تاکید پیاژه بر درونسازی نشأت میگیرد. یك تجربه زمانی سودمند است که کودک بتواند آن را در ساختارهای شناختی خود درونسازی کند و به آن معنا دهد. آموزش فراتر از سطح تحول کودک فاقد نتایج مثبت است.
اصل اهمیت انگیزش برای فعالیتهای شناختی: محتوای آموزشی بیش از حد پیشرفته و یا بیش از حد ساده مطلوب نیست. محتوای مطلوب یك محتوای چالش برانگیز با درجه ی دشواری بهینه است که می تواند باعث عدم تعادل و انگیزهی تعادل جویی در فرد شود.
اصل ارتباط اجتناب ناپذیر بین سطوح تحول روانی و محتوای آموزش: کودک و سطوح تحولی وی محور آموزش قرار می گیرد.
اصل عمل: این اصل به تاکید پیاژه در مورد هوش به منزلهی عمل میپردازد. وی از روش های تربیتی منفعل، تكراری و خیلی کلامی ناخشنود است. به عقیدهی وی آموزش باید براساس کنجكاوی طبیعی کودک و تمایل طبیعی او برای عمل در جهان به منظور فهم آن بنا شود.
ژان پياژه(1980-1896) معتقد بود بازي راهي است براي دسترسي به جهان بيرون و لمس آن به گونه اي كه با وضع كنوني فرد مطابقت داشته باشد. وي معتقد بود بازي در رشد كودك نقش اساسي دارد.
كار او بيشتر در باره چگونگي رشد ذهني بود و ولی در زمینه بازی نظرات زیر را بيان كرد.
1) يادگيري ازطريق بازي ( يادگيري در عمل)
2) چهار مرحله ي رشد ( 1-مرحله حسي-حركتي، تولد تا 18 ماهگي 2- مرحله ي سمبليك (18ماهگي تا 7 سالگي) 3-مرحله ي ملموس و گسترش يافته ( 7 تا 12 سالگي) 4- مرحله ي بازي هاي با
بررسی نظریه های رشد اخلاقی در میان روانشناسان غربی ما را به این نتیجه می رساند که آنان را می توان
در سه گروه دسته بندی کرد.
تعادل :
- یك حالت توازن شناختی بین درک ما از جهان هستی و تجربه هایمان است . تعادل یابی یا عمل جستجو برای نظم و توازن به معنی مقایسه ی درک ما با جهان واقعی است وقتی که درک ما بتواند رویدادهایی را که مشاهده می کنیم تبیین نماید دنیا برای ما معنی می دهد و ما در حالت تعادل قرار می گیریم . وقتی که درک نتواند رویدادهایی را که مشاهده می کنیم تبیین کند، نبود تعادل رخ می دهد و ما برانگیخته می شویم تا تبیین های دیگری را جستجو نماییم . بی تعادلی نیروی محرک ما در رشد یا تحول است .
یادگیری، اساس رفتار آدمی می‌باشد. اکثر رفتارهای آدمی حاصل یادگیری می‌باشد. انسان از طریق یادگیری روی محیط خود تاثیر می‌گذارد و از آن تاثیر می‌پذیرد. فرآیند یادگیری از آغاز تولد انسان شروع میشود و تا پایان عمر او ادامه دارد و ساحتهای فراوانی از یادگرفتن، سخن گفتن، رفتار اجتماعی، پرورش عقلانی، عاطفی و روحی و اخلاقی و ... را شامل میشود.
یکی از نظریه‌پردازان یادگیری، ژان پیاژه روان‌شناس، کودک‌شناس و فیلسوف فرانسوی است.
پیاژه در نهم اگوست سال 1896 در نیوشاتل سوئیس به دنیا آمد و در 1980
ژان پياژه ، در شمار نخستين روانشناساني است كـه مسـئلة چگونگي رشد اخلاقي را مورد پژوهش قرار داده است . او ميگويد كه رشد اخلاقي، همانند رشد شناختي، طـي مراحلـي صـورت مـي گيـرد (پيـاژه، 1932).
مرحلة اخلاق ناهمخوان و متضاد
نخستين مرحله عبارت است از شكلي بسيار گسـترده از تفكـر اخلاقـي نـاهمخوان و متضـاد كـه اخلاقيات منشأ گرفته از خارج ناميده مي شود و فرد تصـور مـي كنـد كـه قواعـد اخلاقـي ثابـت و تغيير ناپذيرند.
در اين مرحله كه 4 تا 7 سالگي را در بر مي گيرد، كودكان فقط به يك صورت بـازي مي كنند، و هر چند هنوز مفهوم درستي از قواعد بازي ندارند، گمان مي كننـد هـر نـوع ديگـري از بازي كردن نادرست است. به همين دليل، وقتي كه كودكان سرگرم بـازي بـا يكديگر نـد، هـر يـك قواعد خاص خود را كه ممكن است متفاوت از بازي ديگري باشد، اعمال مي كنند و با ايـن حـال خود را "برنده ی" بازي مي دانند.
پياژه مي گويد: در اين بازي همة كودكان برنده هستند، زيرا همگـي از بازي خود رضايت دارند و اين رضايت ناشي از پيروزي در رقابت با ديگران نيست، بلكه ناشي از موفقيت هر يك از آنان نزد خويش است (همان، صفحة 575).
اخلاق ناهمخوان يا نشأت گرفته از خارج بعداً به صورت دو مرحلة متوالي اخلاقي ديگر بـروز مي كند: همكاري اوليه و همكاري خودمختارانه.
مرحلـة اخـلاق مبتنـي بـر همكـاري اوليـه
در مرحلـة اخـلاق مبتنـي بـر همكـاري اوليـه بـا ديگران ، كه در 7 تا 10 سالگي نمود مي كند، بازي كودكان حالت اجتماعي به خود مي گيرد و آنـان قواعد بازي ها را فرا مي گيرند و بر اساس دانش خود دربارة اين قواعد بازي مي كنند. آنان هنوز فكـر مي كنند كه قواعد بازي تغييرناپذير است. به نظر آنان در هر بازي فقط يـك روش درسـت وجـود دارد و هر كودك بايد بر اساس همين قواعد رسمي بازي كند.
مرحلـة اخـلاق مبتنـي بـر همكـاري خود مختارانه
در مرحلة سوم، يعني مرحلـة اخـلاق نشـأت گرفتـه از درون يـا اخـلاق مبتنـي بـر همكـاري خودمختارانه ، كه در حدود 10 سالگي آغاز مي شود، كودكان كاملاً درك ميكنند كه قواعد رسـمي 7 بازي را با موافقت اعضاي گروه مي توان تغيير داد. در همين مرحله اسـت كـه كودكـان مـي فهمنـد قواعد و قوانيني كه ميان مردم رواج دارد، قابل تغيير است و آنان اگر بخواهند مي توانند اين قوانين را تغيير دهند.
پياژه مي گويد: به نظر كودك پيش دبستاني كه در مرحلة اخلاق ناهمخوان و متضاد اسـت، اگـر كسي يك سيني چاي را انداخت و چند فنجان را كه داخل آن بوده است، شكسـت، خطاكـار تر از كودكي است كه با انداختن سيني فقط يك فنجان را شكسته است. اما به نظـر كـودكي كـه مرحلـة اول رشد اخلاقي را پشت سر گذاشته، كودكي كه نتوانسته سيني چاي را كه يك فنجان در آن بوده است، به درستي حمل كند، در مقايسه با كسي كه يك سـيني بـا چنـد فنجـان چـاي را انداختـه و فنجانها را شكسته، كار بدتري كرده است. تفاوت اين دو نوع قضاوت ميان كودكي كـه در مرحلـة اول رشد اخلاقي است با فردي كه به مراحل بعدي رشد قضاوت اخلاقي رسيده، اين است كـه در مرحلة اول رشد اخلاقي كودك هنوز نمي تواند قصد و نيت فرد و توانايي مورد انتظار از يـك فـرد را در حمل سيني چاي وارد قضاوت خود كند.
همچنين، در نظر پياژه كـودكي كـه در مرحلـة اول قضاوت اخلاقي است، به عدالت ذاتي باور دارد. منظور از عدالت ذاتي اين اسـت كـه وقتـي فـرد خطا مي كند لازم است بلافاصله مجازات شود. برعكس، كودكي كه به مراحل بعدي رشد قضـاوت اخلاقي مي رسد، درك مي كند كه تنبيه و مجازات را افراد تعيين مي كنند و قابل بخشش نيز هسـت . يعني، چون مجازات ها را افراد صاحب قدرت تعيين مي كنند خود آنان مي توانند دربارة نوع تقصـير و مجازات نيز تصميم بگيرند.
واقعيت اين است كه، هر چند نظرية پياژه دربارة رشد اخلاقي مورد توجه گروهي عظيم قـرار گرفته و روانشناساني چون لارنس كولبرگ نيز پيرو و ادامه دهندة راه او بوده اند، اما همان انتقاداتي كه به كل نظرية او وارد است بر نگرش او در بارة رشد اخلاقي نيز وارد است. مـثلاً، نظريـة پيـاژه ، كودكان را كمتر از آنچه واقعاً هستند، برآورد كرده است. تحقيقات روانشناسان ( از جملـه باسـي ، 1988) ، نشان مي دهد كه كودكان از 3 سالگي به بعد قادرند قصـد و نيـت افراد را مورد توجه قرار دهند. آنان مي توانند كسي را كه از روي قصد خطـايي مرتكـب مـي شـود گناهكارتر از فردي بدانند كه در كار خطاي خود قصد بـدي نداشـته اسـت، حتـي اگـر خطـاي او بزرگتر باشد.
پیازه نشان داده است که در طول تحول، طرز عمل یا وظایف بزرگ ساختمان روانی ثابت می ماند و این کنش هاي تغییرناپذیر در مقابل دو نوع از کلی ترین کنش هاي زیستی، یعنی کنش «سازش» و کنش «سازمان» قرار می گیرند. سازش ذهنی مانند هر سازش دیگر عبارت است از ایجاد تعادل تدریجی بین «درون سازي» یا ادخال معلومات و خصوصیات ناشی از محیط در «روان بنه» و «برونسازي» یا تغییر دادن «روان بنه» ها به منظور سازش یافتن با یک موقعیت جدید. بدیهی است کنش سازمان که در حقیقت معرف رابطه اجزاء با کل است از کنش سازش جدایی ناپذیر است، چه هر دو مکمل یکدیگرند و یک کلیت را تشکیل می دهند. اما ساخت هاي ذهنی تغییر می یابند و در وادي عملیات عقلی می توان از یک سو ساخت هاي فکر را از نخستین مراحل به تدریج که تشکیل می یابند بررسی کرد و از سوي دیگر ناظر به انجام رسیدن این ساخت ها یعنی پله هاي تعادلی که در طول تحول هوش به وجود می آیند بود.
هر آنچه از روانشناسی می خواهید را در این وبلاگ بجویید .