نظریه رشد مفهوم خدای هارمس

هارمس ( Harms ) در سال 1944 با انجام پژوهشی بر روی 4800 کودک آمریکایی که در سن 8 تا 18 سال بودند، دریافت که رشد مفهوم خداوند در کودکان را میتوان در سه مرحله طبقه بندی کرد. مرحلۀ اوّل مرحله اسطوره ای ( 3 تا 6 سال ) نام دارد که در آن کودکان تفاوت کمی بین خداوند و اسطوره هارا در نظر می گیرند. مرحلۀدوّم، مرحلۀ واقع گرایانه ( 6 تا 11 سال ) نام دارد؛ در این مرحله قابلیت های شناختی کودک افزایش پیدا می کند. آنها خداوند را عینی تر در نظر می گیرند و از نمادهای مذهبی بیشتری استفاده می کنند.

ادامه نوشته

پرسش کودکان درباره خدا

كنجكاوي كودك دربارة شناخت محيط اطراف، با آغاز نيم دورة عملياتي و از حدود چهار سالگي، و با كسب ظرفيت هاي شناختي مقدماتي و گسترش كنش نمادي به شكل زبان، آغاز مي گردد (منصور، 1378، ص 190). به دنبال اين كنجكاوي ها، پرسش هاي كودك دربارة خدا مطرح مي شود. ذهن كنجكاو كودك به دنبال شناخت بهتر مفهوم خداست و پرسش هاي او حاكي از اهميتي است كه به اين موضوع داده است. «چه»، «كجا»، «چگونه» و «چرا» نخستين لغاتي هستند كه كودكان فرا مي گيرند (ايرس، بي تا، ص 11). لارنس (1965) مبدأ، ماهيت، حضور مطلق، نامرئي بودن، علم مطلق، مكان، وجود خداوند در زمان، و قدرت مطلق خداوند را از جمله مهم ترين پرسش هاي كودكان مي داند (دادستان، 1386، ص 237).

ادامه نوشته

تصور كودك از مفهوم قداست خداوند

كودك پيش دبستاني بر اين باور است كه خداوند داراي ويژگي هاي فيزيكي با قدرتي سحرآميز است كه در برابر اعمال بد و ناپسند خشمگين مي شود و تنبيه مي كند. با اين حال بيشتر كودكان خدا را دوست خود مي دانند. در سال هاي نخست دبستان تا حدود دوازده سالگي، ترس پيشين كاهش مي يابد و به گونه اي ديگر بدل مي شود كه مربوط به قدرت فوق العاده خداوند است و مي تواند در دنياي ما به صورت معجزات يا واقعه ديگري ظهور يابد. او در گذشته براي بازديد مخلوقات به زمين مي آمد، ولي اكنون در بهشت زندگي مي كند و آن مسايل اتفاق نمي افتد.

ادامه نوشته

رشد برداشت كودك از مفهوم خداوند

7 تا 8 ساله ها : برداشت اين گروه سنّي از مفهوم خداوند بسيار خام و مادي است. اين گروه مي پندارند خداوند شبيه انسان است و شبيه ما سخن مي گويد و در بهشتي سكونت دارد كه در آسمان هاست و به صورت انسان به زمين مي آيد و به رتق و فتق امور مي پردازد. 7 تا 9 ساله ها : به نظر اين گروه سنّي، خداوند انساني فوق العاده است تا موجودي فوق طبيعي. خدا قدرت مند است، ولي رفتارش پيش بيني ناپذير است. او برخوردار از قدرتي سحرآميز است، ولي با صدايي همانند ما سخن مي گويد. 9 تا 12 ساله ها : مي توانند با عبور از تصور فوق انساني به فوق طبيعي به اين نتايج برسند: خدا همه جا هست و در عين حال در مكان مشخصي نيز حضور دارد.

ادامه نوشته

طرح واره های خدا

تصورات خدا را می توان تحت سه طرح واره کلی و برجسته قرائت کرد : 1- خدای متشخص انسان وار 2- خدای متشخص غیر انسان وار 3- خدای نامتشخص . این مدل ها یا طرح واره ها از تاثیر روش شناختی مهمی در ادراک مفاهیم ، معرفت و باور دینی برخوردارند ، آنها از آموزه ها ، داستان ها و شعائر دینی تغذیه می شوند و باور دینی را تقویت می کنند ، مجدداً باور دینی متاثر از مدل ها ، بر خود تجربه دینی و تفسیر داستان ها و شعائر دینی نقش دارند . فرد دیندار مفاهیم موجود در باور دینی ( مثل مفهوم خدا ) را به کمک مدل هایی در می یابد که تا حد زیادی نیز متاثر از روایات و داستان های دینی هستند و سپس با ادراک و باوری که دارند ، به تفسیر تجربه دینی و نیز داستان های دینی می پردازند .

ادامه نوشته

تصور از خدا

اعتقاد به ماوراء الطبيعه، باور به غيب و قدرت‌هاي پنهاني مؤثر و ناظر بر زندگي و عملكردهاي فردي و اجتماعي انسان، از باورهاي اصيل، فطري و جاوداني وجود انسان است. از آن زمان كه بشريت صاحب تاريخ و تمدن شد، اين‌گونه باورها با او بوده و بيان معقول و علمي دين باوري، به صورت اعتقادات ديني، مهم‌ترين پايه و ساختار تمدن بشري را تشكيل مي‌دهد. در زواياي تمامي آيين‌هاي مذهبي، ارتباط با غيب، خالق و پروردگار عالم و آدم، در تمام طول حيات بشر جايگاه، اهميت و نقش بسيار حساسي داشته است. در طول تاريخ، توجه انسان‌ها، به ويژه متفكران و صاحب نظران جامعه در مورد اهميت و نقش آفريني باورهاي اعتقادي و مذهبي افراد در پويايي و بهبود زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي آن، با نوساناتي مواجه بوده است.

ادامه نوشته