نظریه های جامعه شناختی دین

دين پديده هاي فرهنگي است كه از گذشته هاي بسيار دور و هميشه همراه وهمگام بشرو در كنار وي بوده است در زمانيكه بشر براي پاسخهايش جوابي نداشت به كمك بشر ميايد. ودر تمام مراحل تكامل بشري همراه بشر بوده وتمام نيازهاي وي مانند نيازهاي رواني ، عاطفي ، اقتصادي ، سياسي و خانوادگي بشر را جواب داده است.با تكامل انسان مخصوصا تكامل ذهني انسان ، دين نيز تكامل يافته وبه صورتهاي مختلفي ابراز وجود كرده است.

ادامه نوشته

انسان شناسی دین

انسان‌شناسی دین، به همراه انسان‌شناسی سیاسی و خویشاوندی قدیمی‌ترین حوزه‌های این رشته به حساب می‌آیند. در آغاز انسان‌شناسی دین در عمل مترادف با انسان‌شناسی بود اما به مرور با تخصصی شدن و بین رشته ایی شدن علوم، از سهم عمده دین در انسان‌شناسی کاسته شد و انسان‌شناسی دین به عنوان حوزه‌ایی تخصصی اما بسیار کاربردی پا به منصه ظهور گذاشت.

ادامه نوشته

حیطه های علوم شناختی دین

دین مجموعه‌ای از باورها، تجارب، احساسات، رفتار و مناسک است؛ در نتیجه، به لحاظ موضوع، علوم شناختی می‌تواند به دین و موضوعات آن بپردازد و از این پرسش کند که، بر اساس ظرفیت‌های شناختی، ذهن انسان چگونه باورها، اندیشه‌ها، مفاهیم، اعمال و طرحواره‌های دینی را درک می‌کند.

ادامه نوشته

روانشناسی مسیحی

روانشناسی مسیحی ( Christian psychology ) ادغام الهیات مسیحی و روانشناسی است. این یک جنبه از روانشناسی است که به دین مسیحیت و تعالیم آن درباره عیسی مسیح پیوست تا ذهن و رفتار انسان را توضیح دهد. روانشناسی مسیحی اصطلاحی است که معمولاً در مورد روان درمانگران مسیحی پروتستان به کار می رود که تلاش می کنند هم از نظر اعتقادی و هم از نظر روانشناسی در عمل حرفه ای خود کاملاً پذیرفته شوند. با این حال ، یک متخصص روانشناسی مسیحی همه عقاید روانشناختی را قبول نمی کند ، به ویژه ایده هایی که با وجود خدا و کتاب مقدس کتاب مقدس مغایرت داشته یا از آن سرپیچی می کنند.

ادامه نوشته

تاریخچه مبحث منشأ دین

یک دیندار هرگز این سوال به صورت واقعی برایش مطرح نمی‌شود که «چرا او به دین گرایش پیدا کرده است؟» یا «چرا دینی که او به آن گرایش دارد پیدا شده است؟» به تعبیر دیگر، سؤال از منشأ دین برای یک متدین هرگز مطرح نمی‌شود زیرا که ضروری‌ ترین اعتقاد یک دیندار وجود خدا است و اگر کسی به وجود خدا معتقد باشد سؤال از علت پیدایش دین نیز برایش حل شده است. او معتقد است که خداوند با فراهم نمودن زمینه‌های هدایت بشر و با ارسال رسل و انزال کتب بشر را به سوی دین دلالت نموده است و به تبع آن،‌ بشر نیز به سوی دین که راه هدایت است رهنمون گشته است و بدین ترتیب دین به وجود آمده است.

ادامه نوشته

نظریه تحلیل آلپورت در مورد دین در کودکی

پدر گوردون آلپورت ، جان ، يك پزشك روستايى بود و مادرش ، نيلى وايس يك معلم بود . مدت كوتاهى بعد از تولد گوردون ، جوانترين برادر از بين چهار برادر خانواده در مونتزوماى ايالت انديانا ، خانواده اش به سلولند ايالت اوهايو نقل مكان كردند . بيشتر دوران بلوغ او در كمك كردن به پدرش در سر و سامان دادن به كار طبابتى او سپرى شد . او در شرح حال نگارى خود ، از خانه شان به عنوان مكانى كه بوسيله ” پرهيز كارى نه چندان زيباى پروتستانى مشخص مى شد ” ياد كرده است . آلپورت كه سرشار از ارزش هاى پاك بودن ، پرهيز كارى و خويشتن دارى بود نسبت به جنبه هاى معينى از شخصيت حساسيت خاص داشت كه

ادامه نوشته

نظریه کهن الگو به عنوان منشأ دین یونگ

يونگ ميان دين و عقايد فرق مى گذارد. خاستگاه عقايد دينى، تجارب دينى است. ماهيت دين همان تجارب دينى است كه برگرفته از محتواى ناخودآگاه جمعى، يعنى كهن الگوهايند. اكنون اين سؤال مطرح مى شود كه عقايد دينى چه نقشى دارند؟ يونگ مى گويد: عقايد و باورهاى دينى صدق ندارند و حقايقى ازلى را نشان نمى دهند. البته اين عقايد و باورها وظيفه و كاركرد مهمى درجامعه دارند; زيرا به جاى تجربه مستقيم بشر قرار گرفته اند. دين همان تجربه مستقيم بشر است، ولى عقايد و اعمال دينى و جزئيات دينى به صورت نماد آن تجربه درآمده اند; يعنى اين عقايد و اعمال در حقيقت كارشان اين است كه آن تجربه را به صورت نماد درآورده اند. به نظر يونگ، وظيفه روان شناس پرداختن به خودتجارب اصلى است، نه نمادهاى آن تجارب. اگر او به عقايد بپردازد، از بررسى كهن الگوهاى ضمير ناخودآگاه غافل مى شود.

ادامه نوشته

نظریه روان زایی منشأ دین فروید

فرويد كتابى به نام توتم و تابو دارد كه در آن زندگى مردم ابتدايى راتحليل مى كند، و داستانى را براى پيدايش اديان مطرح مى كند. پريچارد اين نظريه را داستان محض و « قصه پريان » مى نامد . به نظر فرويد، انسان ابتدايى، در رمه آغازين زندگى مى كرد. اين رمه تشكيل مى شد از نرى مسلط كه پدر بود و تعدادى از ماده ها را در انحصار خود داشت. اين پدر نيرومند، پسران خود را از ماده ها دور نگه مى داشت. روزى اين پسران متحد شده پدر مسلط راكشتند و سپس آن را خوردند. دليل اين آدم خوارى به نظر فرويد اين بود كه آنها اعتقاد داشتند با خوردن قربانى، نيرو و قدرت او را به دست مى آورند. بعد از مدتى، آنها از عمل خويش پشيمان شدند و براى جبران و كفاره عمل خويش دو ممنوعيت را ابداع كردند: يكى اين كه نمادى به صورت يك نوع حيوان را به جاى پدر گذاشتند; اين نماد همان «توتم» است. برادران خوردن حيوان توتمى را حرام اعلام كردند. و ديگر اين كه ازدواج درون گروهى را حرام كردند و با تحريم ماده هاى آزاد شده بر

ادامه نوشته

نظريه توتم گروى امیل دورکیم

قبل از اين كه به منشأدين از نظر دوركيم بپردازيم، بايد ببينيم تعريف ديناز نظر وى چيست؟ دوركيم حقيقت را تفكيك جهان به دو بخش مقدس و نامقدس مى داند. اولين نكته اى كه دوركيم تأكيد مى كند اين است كه حقيقت دين اعتقادبه وجود خدايى برتر و فوق طبيعى نيست; زيرا اديانى وجود دارند كه در آنها اعتقاد به خدا نيست. به عنوان مثال در بوديسم اعتقاد به خدا وجود ندارد. بوداييان خداى هندوها را نمى پذيرند و به طور اساسى در اين مكتب اعتقاد به خدا و يا موجودى برتر وجود ندارد. نكته دومى كه دوركيم بيان مى كند، اين است كه در حقيقتِ دين، مفاهيمى مانند راز و يا فوق طبيعى نيز نقش ندارند; مثلا نمى توان گفت: دين اعتقاد به موجود مافوق طبيعى است، زيرا انسان هاى ابتدايى به طور متعارف دو جهان مختلف، يعنى جهان طبيعت و جهان فوق طبيعى را نمى فهمند. انسان هاى ابتدايى، تمام پديده ها را

ادامه نوشته

نظر آگوست کنت درباره دین و جهالت منشأ دین

اگوست كنت خود بنيانگذار مذهبى است. به نظر او، مذهب دوره ما بايد ازپوزيتيويسم ملهم باشد. مذهب ما ديگر نمى تواند همان مذهب گذشته باشد; زيرا مذاهب گذشته بر شيوه اى از تفكر تكيه داشتند كه اينك نسخ شده است. انسان مجهز به ذهن علمى، ديگر نمى تواند دريافت متعارف وحى، الوهيت و غيره را اعتقاد داشته باشد. اما از سوى ديگر، انسان نياز دائمى به مذهب دارد. زيرا خواهان دوست داشتن چيزى برتر از خود است. اين امر برتر، ممكن است وحدت و تلائم اجتماعى باشد كه به نفع نوع بشر است. جوامع به مذهب نياز دارند. كنت مذهبى را بنا مى نهد; مذهبى كه به نيازهاى ثابت بشريت پاسخ دهد، و آن همانا مذهب خود انسانيت است. كنت، جامعه شناسى را به مذهب تبديل مى كند. بنابر مذهب انسانيت، بايد انسانيت اساسى را كه مردان بزرگ مظهر و نماد آن هستند، دوست داشته باشيم. زيرا چنان زيسته اند كه اثرى يا سرمشقى از خود برجاى گذاشته اند. بنابراين،وجود بزرگ، وجود مردان بزرگ است. اين وجود به قبيله و يا جامعه خاصى اختصاص ندارد.

ادامه نوشته

تقسيم نظريات درباره منشأ دين

 نظرياتى كه درباره منشأ دين ارائه شده است به دو دسته كلى تقسيم مى شود : نظريات الحادى و نظريات خداگرايانه . ويژگى اصلى نظريات الحادى اين است كه براى دين منشأيى فوق طبيعى قايل نيست; بلكه دين را صرفاً براساس امور روانشناختى و يا جامعه شناختى تبيين مى كند. از اين جهت نظريات الحادى دو دو دسته اند: 1. نظريات جامعه شناختى : طبق اين نظريات دين به گروه و جامعه تعلق دارد و ديندارى فردى از سرچشمه هاى اجتماعى مايه مى گيرد. به ديگر سخن: نفس جامعه به دلايلى موجب ديندارى افراد مى شود، و اديان محصول همين ديندارى است. جامعه نيازهايى را در افراد به صورت مفاهيم دينى اعمال مى كند و همين منشأ اديان است. 2. نظريات روان شناختى : دين بنابر نظريات روان شناختى امرى فردى است كه منشأ آن را در درون افراد بايد جست; مانند سركوب شدن غرايز و يا ترس از طبيعت. البته 

ادامه نوشته

مسئله منشأ دین

هر دينى مجموعه اى از باورها، اعمال، نمادها، اساطيرو...را شامل مى شود. گاهى مراد از بحث منشأدين، اين است كه اين مجموعه هاىگوناگون، يعنى اديان مختلف، چگونه به وجود آمده اند. اين مجموعه ها گرچه دربرخى عناصر تشابه دارند، ولى ميان آنهاتفاوت اساسى وجود ندارد. نظريات گوناگون در منشأدين بايد به اين تفاوت ها و نيز تشابه ها بپردازد; يعنى روشن سازد كه چرا برخى از اين عناصر تفاوت و يا تشابه دارند. دسته اى از نظريات الحادى ـ چنان كه بعداً توضيح خواهيم داد ـ تكامل گرا هستند; يعنى ميان همه اين مجموعه ها يكى را، مانند توتميسم به عنوان دين اساسى انتخاب كرده بقيهاديان را حالت پيچيده و تكامل يافته اى از آن دين ساده و اساسى مىدانند. نظريات خداگرا دو دسته اند: برخى، مانند نظريه يونگ تبيينى پلوراليستى ازاديان ارائه مى دهند; يعنى ميان اين مجموعه ها به ترجيح قايل نيستند و همه آنها را در دستيابى به هدف نهايى برابر مى دانند. دسته ديگر، از ميان اينمجموعه ها يكى را برتر از ديگرى مى نشاند; يعنى يكى را دين اصيل و بقيه راحالتى انحراف يافته مى داند.

ادامه نوشته

انواع دعای کودکانه و برداشت كودكان از مفهوم دعا

براساس محتوا، دعاي كودكان به چهار بخش تقسيم ميشوند: الف) دعاهاي نوع دوستانه اين دسته از دعاها خانواده، خويشان، دوستان، ديگران، حتي حيوانات خانگي و... را شامل مي شود؛ براي نمونه، كودك شش ساله اي از خداوند مي خواهد كه ماهي اش را زنده نگه دارد يا كودك يازده ساله اي چنين دعا مي كند: «خدايا، كمكم كن تا در دنيا جاروبرقي بزرگي اختراع كنم تا رفتگران با استفاده از آن خيابان ها را جارو كنند و خسته نشوند». ب) دعاهاي شخصي اين دسته از دعاهاي كودكان، براي سپاسگزاري، تشكر از خدا، اقرار به خطا و تقاضاي رفتار پسنديده تر، بخشش هاي مادي و خواسته هاي مربوط به مدرسه و كارهاي شخصي انجام مي شود. پسر ده ساله اي در يكي از دعاهايش چنين مي نويسد: «خداي عزيزم، سلام. من پارسال با دوستم

ادامه نوشته

روانشناسی دین از منظر مصطفی ملکیان

در روان شناسی تجربة دینی دو بحث مستقل از هم وجود دارد؛ یکی علت یا علل پیدایش تجربة دینی ، دوم معلول یا معالیل پیدایش تجربة دینی؛ یعنی یک بار بحث بر سر این است که چه علت یا چه عللی سبب شده کسی به نام موسی، کسی به نام بودا دارای تجربة دینی شود. مسلما یک سلسله علت ها دست به دست هم داده اند که بودا صاحب تجربة دینی شده ولی من نشده ام؛ محمدبن عبدالله (ص) یا موسی (ع) یا عیسی (ع) صاحب تجربة دینی شده اند ولی من نشده ام؛ مسلما علل و عواملی در کار بوده اند که این علل و عوامل انواعی دارند. برخی علل و عوامل، تاریخی و برخی علل و عوامل، جامعه شناختی اند که روان شناسی دین به آن دو دسته عوامل کاریندارد و فقط به علل و عوامل روان شناختی اش می پردازد، وگرنه مسلما علل و عوامل تاریخی و جامعه شناختی هم مؤثرند که آنها باید در جاهای دیگری محل بحث قرار گیرند.

ادامه نوشته

دیدگاه روانشناسان درباره معنا و معنویت

معنویت به مثابه آگاهی از هستی یا نیرویی فراتر از جنبه های مادی زندگی است و احساس عمیقی از وحدت یا پیوند با کائنات را به وجود م یآورد. افکار مثبت و سخترویی  هر دو مؤلفه های معنویت هستند و با سلامت و مقاومت در برابر استرس ارتباط دارند. تکی هگاه معنوی می تواند تأثیر ضربه گیری در برابر استرس داشته باشد و همچنین میان سلامت روانی، سلامت جسمی، رضایت از زندگی و سرزنده بودن، رابطه ی مثبت و معن ادار وجود دارد . هیچ شکی وجود ندارد که معنویت موضوعي « داغ » در علوم اجتماعی و طبیعی به شمار میرود. این گرایش حرفه ای فزاینده، با رواج و اهمیت رو به رشد معنویت در جامعه همزمان شده است. گزارش

ادامه نوشته

پیش مقدمه ای بر روانشناسی دین

روانشناسی دین رسماً از اواخر قرن نوزدهم به کوشش کسانی چون استنلی هال، ویلیام جیمز، و زیگموند فروید آغاز شد. اما پیش از این ها هم در قرن نوزدهم بودند فلاسفه و متألهانی چون ریچارد آلیئت، فردریش شلایرماخر و فرانسیس گالتون که مسائل مهمی را در حوزه روانشناسی و دین مطرح کردند و در واقع طلایه دار رشته روانشناسی دین بودند.

ادامه نوشته

بررسى نظریه ترس در پیدایش دین

عده اى بر این عقیده اند که هزاران سال پیش، بشر از ترس طوفان ها و رعد و برق هاى سهمگین و رگبارهاى شدید و گزند حیوانات بزرگ، که گاه طول بعضى از آن ها به چندین متر مى رسید، براى رهایى و نجات جان خود، به درون غارها پناه مى برد و یا با کندن حفره ها و گودال هایى در زیرزمین یا دامنه کوه ها براى خود پناهگاهى مطمئن ایجاد مى کرد.
با در نظر گرفتن این مطالب، گروهى از دانشمندان بر آن شده اند تا انگیزه گرایش انسان را به خدا

ادامه نوشته

تنوع ادیان و گوهر دین از دیدگاه ویلیام جیمز

ویلیام جیمز در عین حال که تنوع ادیان و کثرت گرایی را به رسمیت می شناسد، گوهر یگانه اي را براي دین در نظر می گیرد و در زیر تنوع گسترده اي که در اندیشه دینی وجود دارد، نوعی یگانگی در احساسات و رفتار هست که این عناصر بهتر می توانند گوهر دینداري را شناسایی کنند. عقاید، نمادها و سایر آموزه ها صرفاً جنبه ثانوي دارند، شاید اینها شاخ و برگ سودمند هستند، اما براي

ادامه نوشته

تجربه دینی از دیدگاه ویلیام جیمز

ویلیام جیمز جوهره دین را در حریم تجربه دینی درونی می جست و مهمترین بخش دین را در ارتباط شخصی با خدا می دانست. او در این موضوع نیز نگاه پراگماتیستی خود را حفظ کرده است و به جاي بررسی دلایل وجود تجربه دینی به آثار آن در زندگی مردم توجه دارد. همان طور که در مقام دفاع از دین نیز معتقد بود باید از طریق تجربه و آثار و ثمرات عملی از دین دفاع کرد نه از طریق بررسی

ادامه نوشته

روان شناسی دین

روانشناسی دین رسماً از اواخر قرن نوزدهم به کوشش کسانی چون استنلی هال، ویلیام جیمز، و زیگموند فروید آغاز شد. اما پیش از این ها هم در قرن نوزدهم بودند فلاسفه و متألهانی چون ریچارد آلیئت، فردریش شلایرماخر و فرانسیس گالتون که مسائل مهمی را در حوزه روانشناسی و دین مطرح کردند و در واقع طلایه دار رشته روانشناسی دین بودند. امروز با نگاهی به گذشته می توانیم

ادامه نوشته

يونگ و روانشناسي دين

روانپزشک و متفکر سوئیسی که به‌خاطر فعالیت‌هایش در روانشناسی و ارائهٔ نظریاتش تحت عنوان روان‌شناسی تحلیلی معروف است. یونگ را در کنار زیگموند فروید از پایه‌گذاران دانشِ نوین روانکاوی قلمداد می‌کنند به تعبیر «فریدا فوردهام» پژوهشگر آثار یونگ: «هرچه فروید ناگفته گذاشته، یونگ 

ادامه نوشته

روانشناسی دین در یک نگاه

روان­شناسی دین به بررسی و مطالعه ­ی دین از نظرگاه روان­شناختی می ­پردازد. در این علم، رفتار دینی بر اساس ساز و کارهای عمومیِ رفتار مورد بررسی و مطالعه قرار می ­گیرد. با این وجود، دین یکی از عمیق­ ترین جنبه ­های شخصی زندگی انسان است که برخی از مهمترین مسائل اسرار آمیز و وصف ­ناپذیرترین تجربه­ های بشر را در بر می­ گیرد، پس می ­توان پیش­بینی نمود که سنجش و بررسی

ادامه نوشته

رابطه روانشناسی و دین

روان‏شناسى از بدو پيدايش خود، مذهب را به عنوان يكى از موضوع هاى مورد مطالعه خويش برگزيده و همواره پژوهش هاى متعددى در اين زمينه وجود داشته است. با اين حال، موضوع مذهب و چگونگى رويارويى با آن همواره تحت تأثير دو گرايش عمده در روان‏شناسى بوده است.

از يك سو، تحولات نظرى به تغيير ديدگاه ها در اين زمينه انجاميده و دريافت هاى نظرى، چگونگى مفهوم 

 

ادامه نوشته

تحلیل روان شناختی مذهب

در سطح نظرى، روان‏شناسان برجسته جهت‏ گيرى‏ هاى نسبتا متفاوتى در برابر مذهب داشته ‏اند. افرادى چون فرويد بنيان‏گذار مكتب روان ‏تحليل‏ گرى و اليس بنيان‏گذار درمان‏ گرى عقلانى ـ هيجانى نوعى ارزيابى منفى از نقش و تأثير مذهب بر سلامت روان و رفتار انسان ها داشته ‏اند. اما افراد ديگرى چون جيمز، يونگ، آلپورت، مازلو، آدلر و فرام با نگرشى مثبت به مذهب، از تأثيرهاى سودمند اعتقادات 

ادامه نوشته

نظریه رشد دینی رونالد گلدمن

سال‌های بسیاری است که عموم معلمان پذیرفته‌اند، مواد درسی باید متناسب با سن و درک دانش‌آموزان باشد، اما وقتی نوبت به تعلیمات دینی می‌رسد، معمولاً این نکته فراموش می‌‌شود. در حدود یک قرن است که نویسندگان کتب و مقالات در زمینه‌ی آموزش دینی، به معلمان توصیه می‌کنند که درباره‌ی تناسب مواد آموزشی خود با ظرفیت‌های روانشناختی دانش آموزان بیندیشند، ولی تنها در دهه‌ی 1960 بود که رونالد گلدمن، تحقیقات 

ادامه نوشته

نظریه رشد دینی هارمز

محقق دیگری که بوضوح دوره‌های مختلف رشد دین را روشن نموده است، هارمز می‌باشد. وی از آن جا که احساس می‌کرد محتوای عقلانی دین در تجربه‌ی دینی دخالت کمی داشته باشد، یک سری روش‌های غیر کلامی را جهت بررسی دین از دیدگاه کودکان طرح‌ریزی نمود. وی تعداد زیادی از کودکان 3 ساله تا نوجوان تازه بالغ را انتخاب کرد و از آنها خواست خدا یا برترین موجودی را که فکر می‌کنند وجود دارد، تصور کنند و سپس به

ادامه نوشته

نظریه رشد دین از نظر پیاژه

پیاژه در سال 1930 تحقیقی صورت داد که در آن مسأله (جاندار پنداری) در رشد دینی کودکان را مطرح کرد در تحقیق نخست پیاژه نقش « ساخته پنداری » را در زندگی کودکان مورد آزمایش قرار می‌دهد و از آن به نام « تلقی کودک از اشیاء به عنوان محصول خلقت بشری » تعبیر می‌نماید. منظور پیاژه از به کارگیری لفظ بشر هم خدا به عنوان یک بشر قدرتمند است و هم قدرت بشری که کودک به آن کیفیت‌های روحانی را نسبت می‌دهد. پیاژه، 

ادامه نوشته

روانشناسی دین و سیر تحولات آن در دوران مدرن

بنابر تعریفی عام هدف روانشناسی، شناختن مردم است و روانشناسان می کوشند با بررسی انگیزش ، شناخت و رفتار انسانی به این هدف دست یابند. در تقسیم بندی انجمن روانشناسی آمریکا از مجموع 50 شاخه ی تخصصی در این علم که شامل تخصص های مختلفی مانند روانشناسی بالینی و اجتماعی و بسیاری انواع 

ادامه نوشته

کارکردهای روانشناختی دین

معنادار کردن زندگی ازمهمترین کارکردهای دین است و زندگی معنادار نمی‌شود مگر بوسیله پاسخ دادن به پرسشهای اساسی از کجا آمده‌ام؟ در کجا هستم؟ به کجا می‌روم؟ دین با بیان جاودانگی حیات بشر و هدفمندی هستی و تدبیر آن در پرتو خداوند حکیم و قادر توانا، خردپذیرترین معنا را به حیات انسان و نظام

ادامه نوشته

برهان تجربه دینى

در تفکر دینى، نسبت به گواهى و شوق قلبى انسان و جنبه هاى شهودى وى در مورد امور ماوراى طبیعى، تأکید بسیار شده است و اهمیت این امور در نزد دین باوران بر کسى پوشیده نیست. بدیهى است که این تأکید فوق العاده به معناى نفى توانایى عقل نظرى نسبت به امور ماوراى طبیعى نخواهد بود.
از سوى دیگر، در جهان غرب، شبهات حس گرایان و مخصوصاً دیوید هیوم (1711ـ1766) در مورد برهانهاى اثبات 

ادامه نوشته

تجربه دینی

تجربه دینی (Religious Experience) «نوعی رهیافت روحی، درونی و نوعی وضعیت روانی و گونه‌ای درگیری مستقیم و آگاهی درونی از یک وضعیت» است، نه به معنای ادراک حسی و تجربه‌‌های منطقی. 
دین، ابعاد و جنبه‌های گوناگونی دارد که می‌توان به بُعد عقیدتی، اخلاقی، فقهی، حقوقی، تجربی و... اشاره 

ادامه نوشته

معيارهاي تميز تجربه دینی كاذب و صادق

پرسش اصلي در اين بخـش ايـن اسـت كـه: آيـا تجـارب حاصـل از مصـرف داروهـاي روان گردان، حقيقتاً تجربه ديني صادق است يا تجربه ديني كاذب؟ معيارهاي تشـخيص و تميز تجربه صادق از كاذب چيست؟ از آنجا كه در روانشناسي عمدتاً با توصيف و تبيين پديده ها و از جمله تجربه ديني سروكار داريم، بحث از صـحت و سـقم ايـن 

ادامه نوشته

تأثير داروهاي روان گردان در تجربه ديني

اين نكته از قديم معلوم بوده است كه برخي از اديـان در آيـين هـاي مـذهبي خـود مـواد دارويي طبيعي و تركيبي را به كار مي گرفته اند. پرسش هايي در اين بحث قابل طرح است: داروهاي روان گردان چيست؟ سازوكار اين داروها در انسان چگونه است؟ آيـا مطالعـات تجربي تأثير اين داروها را در تجربه ديني تأييد مي كند؟ اعتبار و 

ادامه نوشته

ماهيت تجربه ديني

درباره چيستي و ماهيت تجربه ديني، برخي از ديدگاه ها از قبيل تأكيـد بـر احساسـات ( از جمله پترسون و همكاران، 1376؛ شلايرماخر و اتـو ) ، ادراك حسـي ( ويليـام آلسـتون ) و رويكرد فوق طبيعي ( پراود فوت ) در اينجا از نگاه برخي از روانشناسـان بحـث را دنبـال مي كنيم. ويليام جيمز در بررسي هاي موردي خود از تجربـه 

ادامه نوشته

مقدمات و شرايط روان شناختي تجربه ديني

افزون بر پايه هاي زيستي و شرايط جسماني كه در تجربه ديني مؤثر است و زمينه هاي آن را تسهيل مي كند، مقدمات و احوال روانشناختي نيز ميتواند زمينه ساز تجربه ديني باشـد. تصوير پردازي مذهبي در بسياري از سنت هاي ديني سهيم است و در موضوع روان شناسي تجربه ديني اهميت فراواني دارد. بررسي آزمايشي 

ادامه نوشته

روان شناسی تجربه دینی

تجربه ديني يكي از موضوعات اساسـي روانشناسـي ديـن و فلسفه دين اسـت. واژه تجربـه دينـي و مباحـث آن در غـرب عمـدتاً در پـي چالش هاي معرفت شناختي فيلسوفاني چون دكارت تا هيوم و كانـت كـه بـراهين كلامـي مدرسين را مورد ترديد قرار دادند، به وجود آمد و با كارهاي شلاير ماخر گسترش

ادامه نوشته

عشق از نگاه ادیان مختلف

در فرهنگ یهود و زبان عبری، عشق، مترادف کلمه « اهاوا ( ahava ) » است و به طور یکسان، هم در مورد عشق به خدا و هم عشق زمینی به کار می رود. عرفان یهود، منبع معرفت و زندگی را عشق می داند ومعتقد است که عشق انسان به خدا، باید از طریق عشق به همنوعان ابراز شود. عرفان یهود، هدف نهایی عشق میان 

ادامه نوشته

سخني در باب منشا و تکامل دين

انسان غربي که قرون وسطي را پشت سرگذاشته بود و از سوء استفاده‌هاي ارباب کليسا از دين و تفسيرهاي عجيب آنان از متون ديني زخم‌هاي عميقي بر تن داشت، به‌سرعت، مسيري را طي کرد که به نفي هرگونه عمل و اعتقاد ديني می‌انجاميد. از رنسانس، که شعار انسان را علم کرده بود تا نهضت اصلاح دين، که هيچ‌گونه 

ادامه نوشته

یوگا و روانشناسی غربی از دیدگاه کارل گوستاو یونگ

گفتم که ما چیزی قابل قیاس با یوگا نیافریده ایم . اما این سخن کاملا هم درست نیست . پیشداوری ما اروپائیان این است که روان شناسی درمانی ای آفریده ایم که خاصه به کلشاها می پردازد و آن را « روان شناسی ناخودآگاهی » می نامیم . این نهضت که بنیان گذارش فروید بود ، اهمیت وجه تاریک انسان و تاثیرش بر 

ادامه نوشته

روان شناسی مراقبه شرقی کارل یونگ

با مشاهده دقیق رقص رقصندگان کاتاکالی (kathakali) ساکن جنوب هند که نمایشگر خدایان هند به نحوی بس اثر بخش و جالب توجه است ، حتی یک حرکت طبیعی نیز در آن نمی توان یافت . همه چیز در این رقص به نحو شگفتی ، مادون انسان یا مافوق انسان است . رقصندگان ، چون انسان راه نمی روند ، بلکه می لغزند ، با 

ادامه نوشته