تنوع ادیان و گوهر دین از دیدگاه ویلیام جیمز
ویلیام جیمز در عین حال که تنوع ادیان و کثرت گرایی را به رسمیت می شناسد، گوهر یگانه اي را براي دین در نظر می گیرد و در زیر تنوع گسترده اي که در اندیشه دینی وجود دارد، نوعی یگانگی در احساسات و رفتار هست که این عناصر بهتر می توانند گوهر دینداري را شناسایی کنند. عقاید، نمادها و سایر آموزه ها صرفاً جنبه ثانوي دارند، شاید اینها شاخ و برگ سودمند هستند، اما براي استمرار حیات دینی ضروري نیستند. خصلت عاطفی این زندگی، نوید بخش و فراگیر است.
او در توصیف این احساس می گوید : من سعی می کنم از تمام تجارب دینی، احساسات و عواطف شخصی و آنچه به آن تعلق دارد یک چیز بیرون آورم که هسته مرکزي همه ادیان بوده و روح مقدس ادیان آن را قبول داشته باشد. اگر نگاه اجمالی به ادیان متفاوت دنیا بیندازید خواهید دید که عقاید و افکار چقدر باهم مختلف اند، اما احساسات و سلوك عملی ادیان باهم فرق ندارند. وقتی زندگانی بزرگان دینی دنیا را مطالعه می کنید، خواه مسیحی باشد یا بودایی و ... می بینید عملا زًندگی آنها به هم نزدیک است؛ بنابراین، فرضیه ها و افکار مختلف که ادیان را ایجاد می کنند، در درجه دوم اهمیت هستند. اگر می خواهید گوهر دین را به دست آورید، به احساسات و سلوك آنان نگاه کنید که ریشه دارترین عوامل دینی هستند. آنچه بین دل و رفتار ( دو عنصر اساسی ) وجود دارد، اساسی ترین عنصر زندگی روحی ماست و افکار و اندیشه ها و آثار و نهادهاي دینی از آنجا سرچشمه می گیرد. شاید روزي برسد که در تمام ادیان دنیا، این روبا رویی ها به هماهنگی و هم شکل گرایی گراید، اما هیچ گاه نمی توان آنها را پایه هاي دین قلمداد کرد.
جیمز پس از آنکه گوهر تجربه ها دینی را کیفیت و حالتی می داند که در این احوال حاصل می شود، معتقد است است دعا و نیایش با خداوند گوهري ترین ابعاد دین است... . اما دعاي مشتمل بر درخواست فقط بخشی از نماز و نیایش است و اگر این واژه را به یک معناي وسیع تر در نظر بگیریم، یعنی هر نوع ارتباط یا گفتگو با قدرت هاي الوهی، می توانیم مشاهده کنیم که نقدهاي علمی دیگر بر آن دست نخواهد یافت. نماز و نیایش به این معناي وسیع، روحانی ترین و گوهري ترین بخش دین است ... . نیایش همانا دین واقعی است .
هر آنچه از روانشناسی می خواهید را در این وبلاگ بجویید .