نظريه ديگرى كه تقريباً همزمان با جاندار پنداری مطرح شد و در حقيقت واكنشى نسبت به نظريه جاندار پنداری بود، نظريه « عصر پيش از جاندار پنداری » است. طرفداران اين نظريه مى گويند عصرى قبل از جاندار پنداری وجود داشته است كه دين در آن عصر به شكل ديگرى بوده است و در حقيقت جاندار پنداری مرحله اى پس از آن ظهور كرده است. علاوه بر اين، جاندار پنداری حالت پيچيده اى دارد و ممكن نيست به عنوان مرحله نخست به حساب بيايد. ما با عنوان « عصر پيش از جاندار پنداری » از دو نظريه متفاوت « آن گرايى » و « تقدم جادو بر دين » بحث مى كنيم. هر دو نظريه در اين نكته مشترك اند كه پيش از جاندار پنداری ، عصر ديگرى وجود داشته است. ولى اين دو نظريه با هم اختلافاتى نيز دارند.