توسعه اقتصادی هر کشور در گرو ظرفیت و توان تولید آن کشور است و دو عامل اصلی یعنی سرمایه فیزیکی و دیگری عامل انسانی در کشورهای در حال توسعه با مشکلات فراوانی روبرو است. هرچه بنیان های نهادین انسانی ضعیف باشند موانع برای اشاعه نوآوری و رشد خلاقیت گسترش می یابد (دوریس جی و شال کراس 1993 ،به نقل از سلطانی، 1378).

1-موانع تاریخی

مربوط است به مشاجره ای که بشر از قرنها پیش از نظر مذهبی با آن مواجه بوده که همه چیز را به تقدیر نسبت می داده و نقش اختیار را به کلی نفی نموده است. پیشرفت های تکنولوژی در گذشته نزدیک و نیز در زمان حال در مردم عادی این تصور را به وجود آورده که آنها کنترل چندانی بر زندگی خود ندارند و یا اگر هم دارند این تأثیر ناچیزاست (همان منبع).

2-موانع زیست شناختی

در این که عوامل ارثی و ژنتیکی در میزان هوش نقش اساسی به عهده دارند جای شکی نیست، اما در مورد هوش خلاق توسل به این عوامل به عنوان تنها عامل، اغلب یک بهانه است تا یک واقعیت عینی (همان منبع).

3-موانع فیزیولوژیک

این موانع ممکن است بر اثر ضرباتی که از بیماریها و تصادفات مختلف بر مغز وارد می شود جلوی خلاقیت را سد کند. علی رغم این گفتار، جان میلتون شاعر مشهور انگلیسی کور و بتهوون کر بود (همان منبع).

4-موانع اجتماعی

محیط اجتماعی در پرورش استعداد های خلاق و منحصر به فرد افراد خود عامل مهمی محسوب می شود. ابراز خلاقیتها ایجاب می کند که افراد ریسک کنند. ولی به خاطر عواملی چون ترس از عدم استقبال اجتماعی و ترس از متفاوت بودن با دیگران و ناهمخوانی با دیگران از ابراز خلاقیتها عقب نشینی می کنند (همان منبع).

5-موانع روانی

مهمترین و شایعترین موانع در راه پرورش تفکر خلاق، موانع روانی است که اهمیت آن به مراتب بیش از سایر موانع ذکر شده است (همان منبع). مثال برخورد نامناسب با دروغگوبی های کودکان یکی از مسائلی است که مانع بروز خلاقیت میشود. به نظر میناکاری (1375) خیال تکیه گاه تعادل روانی کودک خردسال و منشاء مشترک دروغگویی، خیالپردازی و خلاقیت است.

تا اواخر کودکی دوم واقعیت و خیال در هم آمیخته اند. دروغگویی تصنعی را می توان یکی از نیازهای روانی- اجتماعی کودکان خردسال دانست. این رفتار بهنجار و بازی گونه الزمه تمرین های ابتکاری فکر کودکانه است. در این سنین، خیالپردازی بیشتر نوعی رفتار واکنشی بازی گونه، و مانند دروغگویی تصنعی، عالمت میل به تشخیص طلبی است.

محیط تربیتی آزاد مساعدترین زمینه پدیدآیی شکلی و کنشی دروغگویی تصنعی، خیالپردازی و خلاقیت است. تاریخ مبین آن است که نوابغ در بدترین تا بهترین شرایط تولد و تحول یافته اند و نتایج پژوهش های روانشناختی نشان می دهد که آزادی عالی ترین عرصه آفرینندگی است. برخی از مردم خود را با این دلیل قانع می سازند که نیروهای خارجی هرگز نگذاشته اند تا خلاقیت خود را نشان دهند (مینا کاری،1375).

موانع فردی دیگری نیز برای خلاقیت وجود دارند که عبارتند از:

1-ترس از شکست

2-رویگردانی از ابهامات

3-عادت

4-عدم اعتماد بنفس

5-عدم انعطاف پذیری

که این موانع فردی قسمتی از موانع روانی خلاقیت می باشند (دوریس جی و شال کراس 1993 ،به نقل از سلطانی، 1378).

6-موانع کلان ساختاری

روابط متقابل نهادهای بنیادین در کشورهای پیشرفته، سیال و دو سویه است در صورتیکه این روابط در کشورهای جهان سوم (در حال توسعه) منقطع و گسسته است و روابط اخیر از موانع خلاقیت در سطح جامعه محسوب می شود (همان منبع).