فرشته ( زیبایی بی‌نهایت، در فارسی باستان فرائیشته، در اوستا فرائشته ) موجوداتی فراانسانی پنداشته می‌شوند که در بسیاری از ادیان دربارهٔ آن‌ها سخن رفته‌است.

سرشت فرشتگان و امور مرتبط با آنان در ادیان و سنن مختلف، متفاوت است. در یهودیت، مسیحیت و اسلام آن‌ها معمولاً به عنوان پیام‌آوران از سوی خدا عمل می‌کنند. آنان همچنین گاهی نقش‌های جنگجو و نگهبان را به عهده دارند. نظریات در مورد مختار بودن یا مجبور بودن فرشتگان متفاوت است. همچنین فرشتگان با امشاسپندان در دین زرتشت (مزدیسنا) قابل مقایسه‌اند. درحالی‌که تظاهر فرشتگان متفاوت است، بسیاری آنان را همچون آدمیان تصویر کرده‌اند. در باورهای عامیانه فرشته نماد پاکی و خیرخواهی است. فرشته نماد معصومیت است و چون کودکان هنوز گناهی مرتکب نشده اند به عنوان فرشتگان زمینی از آنها یاد می شود .

بسیاری از پژوهشگران سکولار باور دارند که مفهوم فرشته توسط دین زرتشتی به دین‌های ابراهیمی معرفی شده‌است. در آغاز شکل‌گیری ادیان ابراهیمی، خدا به گونه موجودی بود که در کارهای بشر دخالت می‌کند و آن‌ها را در صورت لزوم بی‌رحمانه تنبیه می‌کند. این خدا منعکس‌کننده طرز فکر انسان کوچ‌نشین و بدوی آن زمان بود که می‌توانست شخصاً با انسان صحبت کند. به مرور تحت تأثیر دین زردشتی خدا موجود آسمانی و فراسوی دسترس انسان‌ها و بخشنده و مهربان شد. در این هنگام بود که نیاز بود که حد فاصل انسان و خدا را موجودی مانند فرشتگان پر کند. از این هنگام انسان‌ها به‌جای خدا با فرشتگان سخن می‌گفتند. فرشته مانند جبرئیل یا وحی مسئولیت رساندن پیام خدا (از نظر ادیان ابراهیمی) را داشتند.

جنسیت فرشتگان

در اکثر ادیان فرشتگان جنسیت زنانه دارند و معمولا به عنوان دختران خدا از آنها یاد می شود ، ولی گروهی از فرشتگان جنسیت مردانه دارند . در دین اسلام فرشتگان بدون جنسیت هستند . از نظر کودکان فرشتگان معمولا با جنسیت زنانه تصور می شوند چون خصوصیات و رفتارهای زنانه به آنها نسبت داده می شود .

فرشتگان مقرب

فرشتگان مقرب یک اصطلاح برای بیان فرشتگانی است که درجه بالایی دارند (مقرب به معنای نزدیک است). این اصطلاح در ادیان ابراهیمی یافت می‌شود. میکائیل و جبرئیل در ادیان یهودیت و مسیحیت به عنوان فرشته مقرب ذکر می‌شوند. در بعضی منابع اسرافیل و یوریل نیز به عنوان فرشته مقرب ذکر شده‌اند. همچنین در بعضی منابع یهودیت سمائیل به عنوان فرشته مقرب ذکرشده.

در کلیسای کاتولیک رم برای اسرافیل، میکائیل و جبرئیل روز ۲۹ سپتامبر روزه می‌گیرند (قبلاً ۲۴ مارس برای جبرئیل و ۲۴ اکتبر برای اسرافیل) فرشته‌های مقرب عبارتند از:

میکائیل : فرشته محافظت رزق و روزی ، انرژی‌های دون پایه و منفی را از اطراف شما می‌زداید و از شما در برابر شبکه منفی محافظت می‌کند (بلندقدباشمشیرنورانی بسیارپرقدرت وباجذبه الهی مرد با لباس‌های سفید و پرتورنگ بنفش)

میکائیل ( Michael‎ ) نام فرشتهٔ بلند مرتبه ای است که در ادیان ابراهیمی از آن سخن به میان آمده‌است. او بیشتر در نقش رهبر نیروهای آسمانی خداوند ظاهر می‌شود.
از میکاییل در ادیان مختلف به عنوان فرشتهٔ روزی‌رسان نام برده شده‌است.

میکائیل گونه‌های مختلفی از تلفظ نام او در زبان‌های مختلف وجود دارد. از آن جمله می‌توان از میشل، میخاییل، مایکل، میگل و میکال نام برد.

در اسلام نیز همانند دیگر ادیان ابراهیمی، میکاییل از مقام بالایی برخوردار است. نام او در سورهٔ بقره همراه با مقرب‌ترین فرشتهٔ خداوند جبرییل آمده‌است و دشمنی با او همانند دشمنی با خدا دانسته شده‌است.

جبرئیل : فرشته پیام رسانی و مکاشفه ارتباطات و مثبت اندیشی، بسیار قدرتمند (مرد با لباس سفید وپرتو رنگ سفید)

جبرئیل ( مرد خدا یا خدا مبارز من است ) فرشته‌ای در ادیان ابراهیمی است که اولین بار در کتاب دانیال به او اشاره شده‌است. کتاب دانیال یکی از بخش‌های متاخر تنخ، مجموعه کتب مقدس یهودیان، است و در بخش‌های قدیمی‌تر اثری از جبرئیل نیست. او همچنین از شخصیت‌های در عهد جدید مسیحیان است. از جبرئیل در قرآن نیز یاد شده‌است.

این نام تلفظ‌های دیگری چون جَبرائیل، جِبریل، گابریل و کردایل نیز دارد. از جبرئیل به نام‌های فرشته وحی، امین وحی، عقل اول، ناموس اکبر، روح اعظم، روح الامین و روح القدس (روح) و … نیز یاد می‌شود.

کتاب دانیال ظاهر جبرئیل را به صورت مردی عادی توصیف کرده‌است. بنا به گفته پیروان اسلام او گاهی به صورت واقعی خود و گاهی به شکل جوانی خوشرو به نام دحیه کلبی نزد محمد می‌آمد. در داستان معراج، او همسفر محمد بود و در منتهای معراج، در سدرةالمنتهی بازماند و به محمد گفت دیگر اجازه ندارد که پیش رود، و محمد به تنهایی به معراج ادامه داد.

بنا بر بعضی روایات مسلمانان، جبرئیل پنجاه بار بر ابراهیم، چهارصد بار بر موسی، ده بار بر عیسی و بیست و چهار هزار بار بر محمد نازل شده‌است.

شیخ مفید در روایتی آورده‌است: «جبرئیل در میان فرشتگان به شکل مردی میان بالا، سپید پیشانی، سیه چشم، و دارای چهار بال سبز مرصع لؤلؤ است.»

نام جبرئیل یا جبراییل ۴ بار در عهد جدید و عهد قدیم آمده‌است که ۲ بار از آن در انجیل لوقا به عنوان مژده‌آور تولد یحیی برای زکریا و مژده‌آور تولد عیسی برای مریم آمده‌است و نام او ۲ بار دیگر در کتاب دانیال آمده‌است. در یهود جبرئیل را در درجهٔ دوم اهمیت می‌دانند و میکاییل را بر آن ترجیح داده‌اند چرا که جبرئیل را نازل‌کنندهٔ بلا و فرمان قتال و جنگ می‌دانستند.

نام وی -به صورت جِبریل- و هم چنین القاب او از جمله روح‌الامین چند بار در قرآن آمده‌است و وظیفهٔ اصلی او رساندن وحی گفته شده‌است. در بعضی از سوره‌های قرآن همچون سوره آل عمران و مریم دربارهٔ مژدهٔ تولد عیسی و ظهور او بر مریم سخن گفته شده‌است. آیه‌های ۹۷ و ۹۸ سوره بقره دشمنی با او را هم عرض دشمنی با خدا می‌شمارد. شان نزول این آیات را بهانه‌جویی یکی از علمای یهود به نام ابن صوریا دانسته‌اند که دلیل ایمان نیاوردن خود را حامل وحی بودن جبرئیل برای محمد می‌داند.

اسرافیل یا رافائل : شفاوسلامتی، بسیار قدرتمند (مرد بلند قد با پرتو رنگ سبز لجنی)

رفائیل یکی از فرشتگان مقرب در دین مسیحیت و یهودیت است. به زعم یهودیان و هم مسیحیان، انجام امور مرتبط با شفا بخشی به عهده این فرشته است. در اسلام اسرافیل مشابه رافائل است. نام رافائل در کتاب توبیت آمده که مورد پذیرش کاتولیکها و ارتدکسها می‌باشد.

اِسرافیل یا اِسرافین نام فرشته شیپورزن روز رستاخیز در باور مسلمانان است. او یکی از فرشتگان نزدیک (مُقَرَّب) به خدا به‌شمار می‌آید. در باور اسلامی، خدا فرمان‌هایی را بر یک صفحه حفاظت‌شده به نام «لوح محفوظ» می‌نویسد و اسرافیل این فرمان‌ها را از روی آن لوح می‌خواند و این پیام‌ها را به جبرئیل و دیگر کارگزاران خدا می‌رساند. بیشترین شهرت اسرافیل به خاطر شیپور اوست که همیشه آن را بر لب دارد و قرار است در روز رستاخیز با دمیدن در آن مردگان را زنده کند. به شیپور اسرافیل اصطلاحاً «صور اسرافیل» گفته می‌شود.

از اسرافیل به‌طور مستقیم در قرآن یادی نشده‌است و سخن از او تنها در روایات دیده می‌شود. به هنگام سخن از فرشتگان نزدیک به خدا، نام اسرافیل پس از جبرئیل و میکائیل به عنوان فرشته سوم می‌آید. در برخی روایات اسلامی آمده که اسرافیل نخستین فرشته‌ای بود که از فرمان خداوند پیروی کرد و بر آدم سجده کرد.

در باور مسلمانان اسرافیل فرشته‌ای است با پیکری بسیار بزرگ و با چهار بال که یک بال او در غرب و یک بال در شرق قرار دارد، با بالی دیگر بدن خود را می‌پوشاند و یک بال را نیز برای محافظت در برابر شکوه ایزدی استفاده می‌کند. پاهای اسرافیل در قعر زمین هفتم جای گرفته، و عرش بر شانه‌اش قرار دارد.

صور به معنی شاخی است که برای شیپور زدن از آن استفاده می‌شود. می‌گویند اسرافیل دو گونه شیپور می‌زند: با شیپور زدن نخست همه موجودات جهان می‌میرند و جهان به پایان می‌رسد، و اسرافیل با دمش دوم در شیپور موجب زنده شدن و برخاستن مردگان در آخرت می‌شود.

عزرائیل : فرشته مرگ، صبروبردباری آموزش متافیزیک، بسیار قدرتمند( رنگ خاکستری روشن )

عِزرائیل که به فرشته مرگ و ملک‌الموت هم معروف است. خود واژه عزرائیل در قرآن نیامده است ولی فرشتهای مقرب است که در دین اسلام از او نام و سخن به میان آمده‌است. عزرائیل لغتی عبرانی است، عزرا در زبان سریانی بنده است و ئیل نام خداوند، عزرائیل قبض کننده ارواح است.

آریل : محافظ طبیعت، صلح، حیوانات ومنابع طبیعی. دارایی، امنیت. زیبایی. (بلندقد صورتی کم رنگ)

اوریِل («خداوند نور من است»، اریل، اوریل ) یکی از فرشتگان مقرب متون مقدس یهودی است. همچنین در بعضی از منابع مسیحی نیز به عنوان فرشته مقرب پذیرفته شده‌است.

اسرانجائیل : فرشته عشق و روابط و دوست داشتن (رنگ صورتی تاسرخابی روشن باپرتو نور قرمز تا بنفش روشن ) دختری زیبا و خوش بر و روی که به شکل انسان ظاهر شده

ساندالفون : مرد با لباس‌های خاص وخلاقانه یاری به هنرمندان. موسیقیدانان و انسان‌های خلاق. رنگ بین آبی وسبز (فیروزه ای)

سندلفون، (به انگلیسی: Sandalphon)،(به عبری: סנדלפון)،(به یونانی: Σανδαλφών)، یک فرشته بزرگ و مقرب در نوشته‌های مسیحی و یهودی می‌باشد.
سندلفون معمولاً شخصیتی برتر، در ادبیات سنتی یهودیت خاخامی و دوران آغازین مسیحیت، بیشتر در مدراش، تلمود و کابالا می‌باشد.

زادکیل : فرشته مرد آبی تیره (سرمه ای) ابرفرشته بهبود و ارتقای ذهن وحافظه

جرمیل : زن بالباس فاخر زنان قدیم، بنفش متمایل به قرمز تیره ابرفرشته بهبودعاطفه و روابط انسانی درمان عواطف انسانی

هانیل : چندین دخترخندان و پرانرژی باموهای آبی ولباس سفید (رنگ آبی متمایل به سفید) سلامت زنان وروشن بینی

راگویل : لیدر فرشتگان ایجاد و بهبود روابط -رنگ آبی آسمان یا آبی دریا (مرد)

ساموئل : مرد. به معنای سم. فرشته محافظ. نگهبان ارواح شیطانی فرمانروای بهشت پنجم با بیش از ۲ میلیون سرباز و نگهبان که به اوخدمت می‌کنند. به رنگ سفید وبنفش.

سمائیل یک فرشته مقرب در متن تلمود و متون پس از تلمود است. گاهی وی به عنوان یک شخصیت شیطانی و گاهی به عنوان یک شخصیت خوب توصیف می‌شود. گفته می‌شود وی نگهبان عیسو و حامی امپراتوری روم بوده‌است. در متون یهودی سمائیل به‌عنوان فرشتهٔ مرگ تصویر می‌شود. معنی لغوی :شخصی که بسیار محزون است.

شامیوئل : مرد با لباس سبز روشن ابرفرشته یافتن وجستجووفرشتهٔ آرامش رنگ سبز بسیارکمرنگ

متاترون : مرد هدیه الهی محافظ کودکان متاترون “Metatron”:

ایشان با نور سبز با صورتی تیره دیده می‌شوند. او پیامبر انوخ بوده که پس از زندگی پارسا و مقدس خود در زمین، به فرشته تبدیل شده‌است. او مشکلات آموزشی و مسائل کودکان را برطرف می‌کند تا کودکانی بلورین و نیلی، (کودکان نابغه و روشن ضمیر) پرورش یابند. قبالا می‌گوید متاترون به موسی کمک کرد تا قوم یهود را از مصر به اسرائیل ببرد. در تلمود آمده که متاترون :در بهشت مراقب بچه هاست و همچنین از کودکان زمین مراقبت می‌کند

رازیل : عقده‌های روحی وروانی رادرمان می‌کند و به ما رازهای درونی را می‌آموزد به رنگ رنگین کمان و زن می‌باشد .

در آموزه‌های عرفانی یهودیت (کابالا)، رازیل (در عبری به معنای سِر خداوند) یک فرشته اعظم بشمار می‌رود. او همچنین با عناوینی مانند «صاحب راز» و «فرشته اسرار» خوانده می‌شود. رازیل بیشتر مربوط به مرحله دوم از ده مرحله رسیدن به عرفان است .

در عرفان آموزه‌های مختلفی به او نسبت داده شده. همچنین وظایف او را همانند کروبیان تعریف کرده‌اند. او همچنان به عنوان عضوی از اوفانیم و رئیس ارئلیم شناخته می‌شود

سمائیل : شیطان و فرشته طرد شده کارنا: فرشته ای زیبا

فرشتگان در ادیان مختلف

زرتشتی

به شش فرشته بلندمرتبه زرتشتی امشاسپندان و به دسته دیگر که مقام پایین‌تری دارند، ایزد گفته می‌شود. ایزدان دو دسته‌اند، ایزدان مینوی و ایزدان دنیوی. تمامی فرشتگان مخلوق اهورامزدا هستند و هر امشاسپند مظهر یکی از صفات اوست.

یهودیت

در این دین، فرشتگان به‌منزله بندگان خدا هستند که دستورهای او را در زمین اجرا می‌کنند. آنان مؤمنان را حمایت و کافران را تنبیه می‌کنند و وحی را به انسان‌ها می‌رسانند. گاهی هم امکان دارد در زمین به شکل انسان ظاهر شوند. 

ترتیب فرشتگان در یهودیت: رافائل (فرشته) - سرافی‌ها - سمائیل - سندلفون - عزازیل - کروبی‌ها - متاترون - یوریل
ابن میمون در میشنا توراه ۱۰ رده فرشتگان را تعریف می‌کند.

ردهفرشتهپانویس
۱حیوط(موجودات زنده)کتاب حزقیال فصل ۱ و ۱۰
۲اوفانیمکتاب حزقیال فصل ۱ و ۱۰
۳ارلیمکتاب اشعیا ۳۳:۷
۴هشمالیمحزقیال ۱:۴
۵سرافیماشعیا ۶
۶ملاکیمفرشتگان
۷الوهیمموجودات الهی
۸بنی الوهیمفرزندان موجودات الهی
۹چروبیمتلمود حگیگا
۱۰ایشیمدانیال ۱۰:۵

در کابالا ده رده فرشتگان وجود دارد. هر یک از این فرشتگان به فرشتگان دیگری دستور می‌دهد و با یک سفیروت مرتبط هستند.

ردهفرشتگانترجمهفرشتهسفیروت
۱حیوط (موجودات زنده)موجودات مقدس زندهمتاترونکتر
۲اوفانیمچرخهارازیلچکما
۳ارلیمشجاعانزفکیلبینا
۴هشمالیمدرخشندگانزدکیلچسد
۵سرافیمسوزندگانخمائلگبورا
۶ملکیمفرشتگانرافائلتیفرت
۷الوهیمموجودات الهیاوریلنتزاخ
۸بنی الوهیمپسران الوهیممیکائیلهود
۹چروبیم گابریل (جبرئیل)یسد
۱۰ایشیمموجودات شبیه انسانسندلفونملکوت

سرافیم نام گروهی از فرشتگان در یهودیت و مسیحیت است. معنی لغوی سرافیم به معنی سوزندگان است و معنی لغوی آن با مار یکی است. یک آیه در کتاب اشعیا (۶:۱–۸) بیان می‌کند که سرافیم فرشتگانی ۶ بال هستند که عرش خداوند را طواف کرده و فریاد می‌زنند مقدس مقدس مقدس. این صحنه عرش خداوند و تکرار واژه مقدس تأثیر زیادی در دین و فرهنگ داشته‌است. تأثیر آن در بسیاری کتاب‌ها و آثار هنری مربوط به فرشتگان دیده می‌شود. سرافیم در کتاب انوش و مکاشفه یوحنا نیز مورد اشاره قرار می‌گیرند. بر اساس متون یهودی سرافیم پنجمین مرتبه فرشتگان از ده مرتبه کلی آنان است؛ ولیکن بر اساس متون مسیحی سرافیم بالاترین مرحله فرشتگان است.

لغت سرافیم سه بار در تورات و ۴ بار در کتاب اشعیا مورد اشاره قرار می‌گیرد. اشعیا از این لغت به‌طور مشابهی از لغت مار استفاده کرده‌است. رؤیای اشعیا تنها جایی است که به‌طور مستقیم به صورت فرشتگان مورد توصیف قرار می‌گیرند. سرافیم به صورت فرشته ۶ بال هستند که دو بال صورت آنان را می‌پوشاند و دو بال پاهای آن‌ها را می‌پوشاند و با دو بال دیگر پرواز می‌کنند. سرافیم در کنار عرش خداوند پرواز کرده و فریاد می‌زنند مقدس مقدس مقدس است یهوه و تمامی زمین از ابهت او پر شده‌است. سپس سرافیم اشعیای نبی را با قرار دادن زغال بر روی لبانش طاهر می‌کنند. در تورات سرافیم به‌طور مشخص فرشته نیستند و دیدگاه فرشته نسبت به آنان از متون بعدی ناشی شده‌است. سرافیم در کتاب انوش نیز مورد اشاره قرار گرفتند و موجوداتی هستند که مانند چروبیم در کنار عرش خداوند قرار دارند.

در کابالا سرافیم فرشتگان دنیای بریا هستند و دلیل آتش آنان دوری از دنیای آتزیلوت و نور الهی است. به وسیله این سوختن آنان به خداوند نزدیکتر می‌شوند. در مرحله پایینتر از آنان دنیای یتزیرا قرار دارد که حیوط که فرشتگان رؤیای حزقیال هستند خداوند را ستایش می‌کنند.

حیوط یا خیوط به معنی موجودات زنده (از ریشه حی) گروهی از فرشتگان هستند که توصیف آن‌ها در رویای حزقیال نبی در کتاب حزقیال از عهد عتیق آمده است. به این موجودات در نوشته‌های عرفان مرکابا و در مکاشفه یوحنا اشاره شده‌است.

این فرشتگان حمل‌کننده عرش خداوند و زمین هستند. در دیدگاه یهودی در ترتیب فرشتگان در یهودیت معمولاً این فرشتگان بالاترین رده را دارند. در مسیحیت گاهی اوقات چروبیم و حیوط یکسان فرض می‌شوند. در هر دو دیدگاه مسیحی و یهودی حیوط با عرش خداوند در ارتباط هستند.

کَرّوبی‌ها نام گروهی از فرشتگان در دین یهودیت و مسیحیت است. به صورت کلی کروب به صورت یک شیر یا گاو با بال‌های عقاب و صورت انسان نمایش داده می‌شود. در متون مسیحی کروب دومین بالاترین رده فرشتگان است. در عهد عتیق به کروبی‌ها زیاد اشاره شده‌است. در عهد جدید یکبار به آن اشاره شده‌است.

ریشه لغت کروبی‌ها از لغت آشوری کرابو و بابلی کرابو گرفته شده‌است که به معنی قدرتمند می‌باشد. در دین آشوریان به معنی روح‌هایی هستند که به خدایان خدمت می‌کنند به خصوص به شد و (گاوهای دارای صورت انسان). آشوریان به این موجودات کرابو می‌گفتند. این‌ها در ابتدا صورتی از شد و بودند که به صورت مجسمه‌های بزرگ در سردر ورودی ساختمان‌ها برای حفاظت نصب می‌شدند .

اولین اشاره به کروبی‌ها در کتاب پیدایش ۳:۲۴ است. در این داستان هنگامی که آدم از باغ بهشت اخراج می‌شود دو کروبی محافظ برای جلوگیری از دسترسی او به درخت زندگی قرار داده می‌شوند. این توصیف بسیار به تصاویر بابلی، آشوری و پارسی که معمولاً درخت زندگی در بین دو محافظ تصویر می‌شود شباهت دارد و در خروج۱۸:۲۵ دستور خداوند به موسی برای ساخت صندوق عهد که محل محافظت شهادت خداوند به موسی می‌باشد، درپوش این صندوق بنام جایگاه کفّاره و یا تخت رحمت از جنس طلای ناب است که روی آن دو کروبی در دوطرف روبه روی هم و به‌طور یکپارچه زرکوب ساخته که با بال‌های گشاده از بالا به جایگاه کفاره سایه گسترده و روی آن‌ها به سوی یکدیگر و نگاهشان به جانب جایگاه کفّاره است. در اشعیا ۳۷:۱۶ حزقیا دعا کرده و می‌گوید که یهوه: «از بالای سر کروبی‌ها پادشاهی می‌کند». در کتاب اشعیا کروبی‌ها شباهت زیادی با سرافی‌ها دارند. کروبی‌ها در کتاب حزقیال نیز مورد اشاره قرار گرفتند. در رؤیای حزقیال کروبی‌ها در زیر عرش خداوند قرار دارند. در مزامیر ۱۸:۱۰ داوود می‌گوید خداوند «بر روی کروبی حرکت کرده و پرواز می‌کند».

کتاب پادشاهان شرح کروبی‌ها در معبد سلیمان را بیان می‌کند و می‌گوید که دو کروبی که از چوب تراشیده شده بودند و با طلا پوشانیده شده بودند که ۱۰ کیوبیت ارتفاع داشتند به طرف در بودند.

متاترون یا مطاطرون یک فرشته در دین یهودیت است که گاهی در نوشته‌های مسیحی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس متون یهودی متاترون همان اخنوخ یا ادریس جد نوح است که تبدیل به یک فرشته شد. نام متاترون در عهد عتیق و عهد جدید نیامده است ولیکن کتاب پیدایش فصل ۵ در مورد اخنوخ صحبت می‌کند "و اخنوخبا خداوند راه رفت و او دیگر نبود زیرا خداوند او را برای خود گرفت". با اینکه نام متاترون به طور مختصر در تلمود آمده است بیشتر نوشته‌ها در مورد متاترون از متون عرفانی یهودی مانند کتاب اخنوخ ۱ و ۲ و ۳ ناشی می‌شود. در نوشته‌های ربیها او بالاترین مقام را در بین فرشته‌ها دارد و مسئول نوشتن دستورهای خداست.

در زوهر متاترون فرشته‌ای است که قوم اسراییل را از بیابان رهبری کرد بعد از اینکه از مصر خارج شدند. در بعضی متون کابالایی متاترون حالت مسیحایی دارد.

مسیحیت

در انجیل، در موارد متعددی از فرشتگان صحبت شده‌است. فرشتگان پیش از انسان آفریده شده‌اند، مرتبه‌هایی دارند و محافظ انسان‌اند. درود فرستادن و به نوعی پرستش بعضی از فرشتگان مانند میکائیل در کلیساهای مسیحی رایج است و از سدهٔ چهارم میلادی، در سرزمین‌های مسیحی نماز خانه‌هایی برای میکائیل ساخته شده‌است. ترتیب فرشتگان در مسیحیت: اپولیون - تختها -دوبیل - کاتاریسم - لوسیفر

اپولیون (کلمه یونانی به معنی نابودگر Απολλυων از ریشه απολλυειν به معنی نابود کردن) در کتاب مکاشفه یوحنا در عهد جدید، یکی از کتاب مقدس مسیحیان، معادل حیوانی که در این کتاب معرفی شده، می‌باشد. مسیحیان ابتدایی این کلمه را معمولاً به شیطان نسبت داده و در مورد او تخیل پردازی می‌کردند. این نام امروزه نیز به عنوان نام معادلی برای شیطان به کار برده می‌شود.

تختها یا عرشیان ( Thrones ) گروهی از فرشتگان هستند که توسط پولس در کتاب کولوسیان در عهد جدید مورد اشاره قرار گرفته‌اند و با عرش خداوند مرتبط هستند. آنها سمبل عدالت خداوند و قدرت او هستند. بر اساس عهد جدید تختها به مسیح خدمت می‌کنند. تختها بار دیگر در مکاشفه یوحنا ۱۱:۱۶ مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بر اساس بعضی نوشته‌ها تختها در مسیحیت معادل ارلیم در یهودیت می‌باشند. ولیکن معنی لغوی ارلیم با تختها متفاوت است. تختها فرشتگانی از رده سوم می‌باشند و دارای قدرت و حرکت غیرقابل تصور هستند. آنها نگهبان انرژیهای بالاتر و فراختر هستند. آنها مسئول پخش این انرژیها در دنیا هستند. تختها در متون مذهبی معمولاً به عنوان آورنده عدالت شناخته می‌شوند. آنها با سیاره‌ها نیز مرتبط هستند. تختها گروهی از قویترین فرشتگان تحت امر خداوند هستند. بر اساس نوشته سنت توماس تختها آورنده قضاوت الهی هستند و عدالت الهی خداوند را برقرار می‌کنند. آنها انرژیهای مثبت را تولید، پخش و جذب می‌کنند. آنها با وجود قدرت بیش از حد خود، بسیار فروتن هستند و عدالت را بدون غرور و ترس برقرار می‌کنند. به دلیل اینکه آنها نماینده عرش خداوند و عدالت و قدرت او هستند تختها نامیده می‌شوند و سمبل آنها تخت است.

دوبیل یا دابیل (در عبری به معنای خرس خدا) فرشته محافظ ایران قدیم است. بر اساس تلمود، دوبیل یکبار به مدت ۲۱ روز وظایف جبرئیل را عهده دار شد (بعد از اینکه بر او پیروز گردید) در زمانی که خدا نسبت به جبرئیل خشمگین شده بود. بعد از اینکه دوبیل در بهشت قدرت گرفت، مأمور محافظت از ایرانیان در برابر تمامی قومهای دیگر گردید.

کاتاریسم ( Catharism ) برگرفته از واژه یونانی katharoi به معنای پاک و خالص اطلاقی است

لوسیفر ( Lucifer ) نام قبل از سقوط شیطانی است که بنابر متون ادیان ابراهیمی موجب سقوط آدم شد. ریشه نام لوسیفر از زبان لاتین به معنی آورنده نور است. در متون لاتینی پیش از مسیحیت لوسیفر نامی بود که به سیاره زهره اطلاق شده بود. عناوین «ستاره‌ی صبحگاهی» و «ستاره‌ی شامگاهی» تنها برای نورانی‌ترین سیاره‌ یعنی سیاره‌ی زهره(ناهید) به کار می‌رفت.سیاره‌ی زهره بسیار درخشان‌تر از ستاره‌های حقیقی آسمان بوده، چشمک نمی‌زند بلکه با نوری ثابت و نقره‌فام نورافشانی می‌کند.

لوسیفر (/ lʲu:sɪfər / لو-SIF-ər) در عبری به شکل הֵילֵל در اشعیا ۱۴:۱۲ آمده است. این واژه، ترجمه تحت‌اللفظی hêlêl تنها یک بار در کتاب مقدس یهود آمده است و توسط مترجمان متاخر به معنی «درخشان و ستاره صبح» نیز ترجمه شده است. واژه لوسیفراز نسخه لاتین قدیمی کتاب مقدس گرفته شده است، که ترجمه הֵילֵל به معنای شیطان است،

در سنت مسیحی استفاده از واژه لاتین «ستاره صبح»، به عنوان یک نام مناسب برای شیطان قبل از سقوط او بود. در نتیجه، این اسم به‌صورت نامی پرکاربرد در «بهشت» جان میلتون و «دوزخ» دانته و در کلیسا و ادبیات عامه پسند تبدیل شده است. به طور کلی محققان بر این باور بودند که نام لوسیفر یک اسطوره قدیمی در اساطیر کنعانی است. این نام در سریال لوسیفر هم استفاده می شود.و بازیگر نقش آن تام الیس هست.

شینتو

کامی موضوع پرستش آیین شینتو است و در اصل لقبی است که از سر تجلیل برای ارواح باعظمت و مقدس به کار می‌رود و نوعی احساس تمجید برای فضایل و اقتدار و اعتبار آنها در پی می‌آورد. اوصاف رشد و نمو، حاصلخیزی و تولید مثل همواره در بین ذات‌ها و پدیده‌هایی که از روزگار قدیم به نام کامی خوانده شده‌اند، دیده می‌شود. پدیده‌های طبیعی از قبیل باد و توفان و موجودات طبیعی مانند خورشید، کوه‌ها، رودخانه‌ها، درختان، و صخره‌ها بعضی از حیوانات و ارواح نیاکان همچنین ارواح مقدس حافظ زمین، مشاغل و مهارت‌ها کامی به‌شمار می‌آیند.

اسلام

با این‌که فرشتگان (به تعبیر قرآنی: "ملائکه") موجوداتی غیرمادی‌اند، به‌طور معمول با استفاده از تصویر و تمثیل از آن‌ها یاد شده‌است. در قرآن (سورهٔ فاطر، آیهٔ ۱)، فرشتگان با بال‌های دوگانه، سه‌گانه یا چهارگانه معرفی شده‌اند که حکایت از توانایی‌های متعدد آنان دارد. فرشتگان جایگاه و کار معینی دارند و هیچ‌گاه از فرمان خدا سر بازنمی‌زنند و می‌توانند با چهره انسان، بر پیامبران و برخی از اولیای الهی ظاهر شوند و پیام‌های خداوند را به آنان بدهند یا دستورات خداوند را انجام دهند. آنان در زمان‌های گوناگون به یاری مؤمنان می‌آیند و آنان را در حل مشکلات یاری می‌دهند و هنگامی که خداوند آدم را خلیفه خود در زمین گردانید، تمامی فرشتگان به‌جز ابلیس بر او سجده کردند. ابلیس که خود از جنیان بود و با عبادات بسیار به این مقام معنوی رسیده بود، به دلیل تکبر و نافرمانی از بهشت رانده شد. به باور مسلمانان همواره دو فرشته همراه انسان‌اند که کارهای نیک و بد او را ثبت می‌کنند. فرشته ثبت‌کننده کارهای بد بر شانه چپ و دیگری بر شانه راست قرار دارد. به این دو فرشته در قرآن کرام الکاتبین گفته شده که به معنی نویسندگان بزرگوار است.

فرشتگان در بینش اسلامی یا (به عربی: الملائکة) آفریده‌هایی از آفریدگان خداوندند؛ به باور مسلمانان، الله آن‌ها را از فروغ آفریده‌است و آنها دست‌پرورده و رام اویند؛ بندگانی گرامی هستند که از فرمان خدا سر باز نمی‌زنند و آنچه به آن‌ها فرمان داده می‌شود را موشکافانه انجام می‌دهند. جنسیت نر یا ماده ندارند و نه می‌خورند و نه می‌آشامند. نه رنجیده و نه خسته می‌شوند و نه همسری برمی‌گزینند. باور به آنان یکی از باورهای بنیادین اسلام است و ناباور شدن به آن‌ها، کفر شمرده می‌شود ؛ و کارها و پیشه‌های گوناگون و مشخصی دارند که خدا ایشان را بر آن‌ها چون رساندن وحی، دمیدن در شیپور و دریافت روح بندگان برگمارده است.

ویژگی های فرشتگان در فرهنگ اسلامی

  1. دگرچهرگی
  2. پاکدامنی
  3. چابکی
  4. سامان‌یافتگی‌
  5. دانش

فرشتگان مرتبه‌های متفاوتی دارند. فرشتگانی که از بقیه از نظر درجاتشان به خدا نزدیک‌ترند، مقرب نامیده می‌شوند. چهار فرشته مقرب در اسلام عبارت‌اند از:

  • جبرئیل (فرشته وحی) مسئول عالم ذر

القاب: روح الامین ۱۹۳ شعرا - روح القدس ۹۱ بقره- شدیدالقوی ۵ نجم - ذومره ۶ نجم -امین وحی

  • میکائیل (فرشته روزی) مسئول دنیا

القاب:فرشته روزی ۹۲ بقره

  • عزرائیل (فرشته مرگ) مسئول عالم برزخ، این فرشته به اذن خداوند روح انسان‌ها را از جسم جدا می‌کند.
  • القاب:ملک الموت۱۱سجده
  • اسرافیل (فرشته صور) مسئول رستاخیز، این فرشته در روز قیامت شیپوری را در دست می‌گیرد و با دمیدن در آن تمام انسان‌های جهان چه غنی و چه فقیر می‌میرند و در آن لحظه تنها خداوند و موجودات دیگر می‌ماند (که خداوند آن موجودات را هم برای لحظاتی از پای درمی‌آورد و با تنها ماندن خود یگانگی و بی همتایی اش را نشان می‌دهد).

القاب: نافخ درصور وناقردرنقر در ناقور۴۱ق

فرشتگان مغضوب

فرشتگان مغضوب ( Fallen angel‎ ) فرشتگانی شریر و سرکش می‌باشند که در عین حال دارای خواسته‌های نفسانی هستند و از دستور خداوند مبنی بر تعظیم و کرنش در برابر انسان امتناع ورزیدند یا به دلایل دیگر خداوند را مکدر ساختند و پس از آن از آسمان و جایگاه فرشتگان رانده شدند اما بر طبق مکاشفه یوحنا این تبعید، تبعاتی همچون جنگ در بهشت میان فرشتگان مقرب به رهبری میکائیل علیه فرشتگان مغضوب را به همراه داشت. در میان آنها این فرشتگان شناخته شده‌تر هستند. عزازیل، بلیعال، شیطان، لوسیفر، ابلیس و اهریمن.

فرشتگان زیربه ترتیب تحت امرفرشتگان مقرب اند

  • ۸ نفر ملائک حامل عرش ۱۷حاقه-مقربین ۱۷۲ نسا-مسبحین ۱۶۶ صافات-مقترنین ۵۳ زخرف-تمامی ملائک نازل برانبیا
  • مدبرات ۵ نازعات-صافات ۲۳ فجر-زاجرات ۲ صافات-مسومین ۱۲۵ ال عمران-مروفین ۱۹ انفال-معقبات ۱۱ رعد-مقسمات ۴ ذاریات-منزلین ۱۲۴ ال عمران-حافظین ۴ طارق
  • نازعات و ناشطات و سابحات و سابقات ۱ نازعات-سفره و کرام برره ۱۵ و ۱۶ عبس-کاتبین ۲۱ یونس-عادون ۱۱۳ مومنون-رقیب و عتید و متلقیان ۱۷ و ۱۸ و ۲۴ق
  • صافات ۲۳ فجر-غلاظ و شداد ۶ تحریم و ۱۸ علق-زبانیه یاخزنه جهنم ۷۱ زمر-سائق و شهید ۲۱ق- مالکین دوزخ ۷۷ زخرف-ملائک عذاب ۱۹ نفر ۳۰ مدثر 
  • هاروت و ماروت - نام دو فرشته است که در آیهٔ ۱۰۲ سوره بقره آمده‌است. این دو فرشته آمده بودند تا به مردم جادو بیاموزند و به آن‌ها کمک کنند تا جادوی جادوگران را باطل کنند. اما پیش از آموزش جادو به هرکس به او هشدار می‌دادند که ما وسیلهٔ آزمایش شماییم مبادا از جادو در مسیر نادرست بهره برید. با این حال شمار بسیاری کافر شدند و از جادو بجای بهره بردن در مسیر درست در به هم زدن رابطهٔ میان زن و شوهرها استفاده کردند.
  • رافائل (فرشته)
  • فطرس ملک - فطرس یا فطروس یا پتروس ملک به اعتقاد مسلمانان نام فرشته‎ای بوده‌است که شفا یافتن او در خرائج راوندی نقل شده‌است. به اعتقاد مسلمانان هنگامی که امام حسین متولد شد خداوند به جبرئیل فرمان داد با گروه بسیاری از فرشتگان به حضور محمد آیند و به او تبریک بگویند. جبرئیل در مسیر فرود از آسمان به زمین فرشته‌ای به نام فطرس (پطرس) را دید که در جزیره‌ای افتاده (خداوند فطرس را مأمور کاری می‌کند و او در آن کار کندی کرده و در نتیجه به کیفر شکست بالهایش گرفتار شده است)

    فطرس به جبرئیل گفت: به کجا می‌روید؟ جبرئیل گفت: به سوی محمد. فطرس گفت: مرا نیز با خود حمل و نزد محمد ببر شاید برایم دعا کند؛ جبرئیل خواسته او را پذیرفت و با هم همراه فرشتگان دیگر به حضور محمد رسیدند و تولد حسین را تبریک گفتند. آنگاه جبرئیل ماجرای فطرس را به عرض رسانید. محمد گفت به او بگو پیکرش را به این نوزاد بمالد فطرس همین کار را کرد و همان دم خداوند فطرس را تندرست کرد و به حال اول برگرداند سپس فطرس همراه جبرئیل به آسمان پرگشود.

    در روایت دیگر آمده‌است فطرس هنگام پرواز به سوی آسمان به محمد گفت اکنون که من به خاطر وجود حسین شفا یافتم باید حق او را ادا و احسانش را جبران کنم؛ هرکس حسین را زیارت کند زیارتش را به او ابلاغ می‌کنم و هرکس در هر کجا به او سلام کند یا درود فرستد سلام و درود او را به آن خواهم رساند.

  • مالک (فرشته) - مالِک خازِنِ جهنم یکی از فرشته‌های نگهبان و دربان دوزخ است، که در قرآن و احادیث شیعه و سنی به آن اشاره شده‌است. فرشته‌های موکل بر جهنم نوزده تن‌اند، که آن‌ها را زبانیة می‌نامند. در احادیث شیعه و سنی، نام نگهبان بهشت «رضوان، و نام نگهبان جهنم «مالک» است، که پیامبر اسلام در معراج با او دیدار کرد، و مشاهده کرد که چهره ای زشت دارد، و -بر خلاف دیگر فرشته‌ها- هرگز نمی‌خندد، زیرا آنچه خدا برای جهنمیان آماده کرده‌است را می‌بیند. در روایت دیگری آمده‌است: «مالک» از آن لحظه که به دوزخ‌بانی گمارده شده، هرگز نخندیده‌است، بلکه روزبه‌روز خشم و غضبش بر دشمنان خدا و گنهکاران افزوده می‌شود.
  • نکیر و منکر - (به معنای انکار شده و انکار کننده) در فرجام‌شناسی اسلامی، به عقیده شیعیان و اهل تسنن دو فرشته هستند که ایمان مردگان را در قبرشان آزمایش می‌کنند. هم ناباوران و هم مؤمنان، در قبر پاسخگوی این پرسش‌ها قرار می‌گیرند. در قبر، در خصوص محمد از آنان سؤال می‌شود. مؤمن پاسخ خواهد داد که پیرو الله است، و پس از آن تا روز قیامت رها خواهد شد. ناباوران و گناهکاران، از سوی دیگر، پاسخ قانع کننده‌ای نخواهند داشت. سپس، این فرشتگان، آن‌ها را شدیداً مضروب خواهند کرد. بنا به گفتهٔ متون اسلامی تا روز قیامت، به جز جمعه‌ها عذاب قبر برای انسان در قرآن به صراحت نیامده است، ولی در برخی سوره‌ها اشاره هایی به آن شده‌است.

فرشته مرگ در ادیان مختلف

یهودیت

  • سمائیل - فرشته مرگ مردم عادی
  • جبرئیل- فرشته مرگ برای پادشاهان

مسیحیت

  • میکائیل

اسلام

  • عزرائیل یا ازرائیل

فرشته در تصور کودک

فرشتگان افراد خوبی هستند که از کودکان حمایت می کنند ( حامی کودکان اند ) ، چون معصوم هستند همیشه سفید می پوشند ، همیشه هم کارهای خوب می کنند و هم مردم را به کارهای خوب دعوت می کنند ، فرشتگان دشمنانی به نام شیطان یا دیو دارند که آنها معمولا به رنگ های قرمز و سیاه متصور می شوند .

فرشته در هنر کودک

فرشته در ادیان الهی ، مخلوقی آسمانی و رابطی میان خدا و انسان بوده و در آثار هنری اغلب به شکل انسانی بالدار ظاهر شده است .

فرشتگان به عنوان موجوداتی لطیف و نامرئی با قدرتی فراتر از زمان و مکان، رابط میان انسان و خداوند به عنوان موجوداتی مقدس همیشه سوژه ذهن خلاق هنرمندان بودهاند.که اغلب به صورت موجوداتی بالدار که نشان از بُعد معنوی و آسمانی فرشتگان است ظاهر شدهاند. 

در طول تاریخ ، هنرمندان هر دوره ، فرشتگان را بر اساس اعتقادات و باورهایشان تصویر کرده اند، فرشته ها در هنر قدسی شرق یا غرب (بیزانس و قرون وسطی) موجودی روحانی و ملکوتی تصویر شده ودر هنر غربی( از رنسانس به بعد) فرشته ها جنبه انسانی و مادی پیدا کرده اند.تصویر سازی فرشته ، در کتاب های کودک و نوجوان در سه حوزه کتاب های دینی ، تخیلی و فانتزی به کار رفته که بیشترین میزان استفاده از آن در کتاب های تخیلی با مفاهیم دینی و معنوی بوده است.

شکل و شمایل فرشته ها در نقاشی و تصویرسازی تحت تاثیر متون دینی مختلف بوده است .از نقش فرشته در تصویرسازی کتاب های کودک ونوجوان بعد از انقلاب اسلامی و نیز در کتاب های دینی و تخیلی بسیار استفاده شده و از لحاظ شخصیت پرداری و فضا سازی ، به طور غیر مستقیم تحت تاثیر نگارگری ایرانی و گاه هنر مدرن غرب قرارداشته است . آن جا که از هنر قدسی شرق الهام گرفته شده، تصویرها در ارائه مفهومی معنوی و ملکوتی به کودکان، موفق تر بوده ودر جایی که از هنر غرب متاثر بوده ، فرشته ها از جایگاه آسمانی خود به زمین نزول کرده اند.