روانشناسی هاشملو

نسخه جدید تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی ( NEO-PI-R )

NEO نوعی خودسنجی ویژگیهاي شخصیتی است که مبتنی بر یک مدل معروف شخصیتی به نام مدل پنج عاملی است. کاستا و مک کرا این آزمون را ابداع کردند. طبق نسخه تجدید نظر شده در پرسش نامه شخصیتی NEO ،پنج عامل یا حیطه مزبور عبارتند از: روان رنجور خویی، برون گرایی، تجربه گرایی، موافقت و جدیت. هر حیطه شش جنبه یا مقیاس فرعی دارد ـ یعنی صفات شخصیتی خاصی که جنبههاي مختلف هر حیطه را نشان می دهند.

نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO حاوي 240 ماده، 8 ماده براي هریک از 30 جنبه یا 48 ماده براي هر یک از پنج حیطه است. پاسخ گویان هر یک از 240 جمله را بر مبناي یک مقیاس پنج قسمتی به شدت مخالفم، مخالفم، نظري ندارم، موافقم، به شدت موافقم درجه بندي می کنند.

نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO بر مبناي راهبرد آزمون سازي خردگرا ـ تجربی تهیه شد که بر اعتبار سازه تأکید دارد. هر یک از صفات شخصیتی لحاظ شده، شناسایی، تعریف و سپس به گونه اي تحلیل می شدند که مادههایی فراهم آیند که جنبههاي مختلف هر صفت را اندازه بگیرند. انتخاب نهایی مواد براساس عملکرد تجربی صورت گرفت؛ یعنی پایاترین و معتبرترین مادهها نگهداشته شدند. درضمن جهت اطمینان یافتن از اینکه مادهها مبتنی بر عوامل مربوطه هستند، تحلیلهاي عاملی انجام شد.

تقریباً نیمی از ماده هاي نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO نمره گذاري وارونه دارند یعنی هرچه نمره کمتر باشد بیشتر معرف صفت مورد نظر است. این کار براي رفع سوگیري تصدیق (یا رد) انجام شد.

یکی از جنبه هاي بحث برانگیز پرسش نامه شخصیتی NEO نداشتن مقیاس اعتباري (یا مجموعه اي از مقیاسها) است تا رویکردهاي آزمونی پاسخ دهندگان ارزیابی شوند. اما نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO سه ماده منفرد دارد که اعتبار پاسخها را می سنجند. یک ماده از پاسخگو می خواهد مشخص کند آیا صادقانه و دقیق به ماده ها جواب داده است. ماده دیگر هم از او می پرسد آیا به تمام مادهها جواب داده است و ماده سوم معلوم می کند که آیا پاسخها در فضاي صحیح و مناسب درج شده اند یا خیر.

حیطه ها و جنبه هاي شخصیت طبق نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO

NEO بر مبناي مدل شخصیت بهنجار (بزرگسالان فاقد اختلال) تهیه شده است ولی محققان بررسی سودمندي این ابزار در مورد امور بالینی را نیز شروع کردند. چون طبق تعریف، اختلالات شخصیت محور دو شامل صفات شخصیتی غیرانطباقی میشوند (صفاتی که شکل افراطی و شدید صفات شخصیتی افراد معمولی هستند)، ابزارهاي متکی بر مدل پنج عاملی مثل نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO در مورد این اختلالات حمایت کرده اند.

فرمهاي کوتاه NEO : یک فرم کوتاه 60 ماده اي تحت عنوان پرسش نامه پنج عاملی NEO-FFI) NEO) هم وجود دارد در پرسش نامه پنج عاملی FFI – NEO مقیاسهاي جنبه اي وجود ندارد. نسخه دیگر پرسش نامه شخصیتی NEO ،فرم R است که براي درجه بنديهاي مشاهده کنندگان به کار میرود. این فرم حاوي 240 ماده از نسخه خود سنجی این پرسش نامه است و جملاتش به گونه اي تغییر یافته اند تا جنسیت شخص مورد ارزیابی را نشان بدهند.

محدودیت هاي نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO

1 .نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO از فقدان نسبی مادههاي اعتباري رنج می برد.

2 .هنوز ثابت نشده است که از این پرسش نامه می توانیم براي اهداف تشخیصی بالینی استفاده کنیم چون بر مبناي مدل شخصیت «بهنجار»تهیه شده است.

3 .در مورد کاربرد نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی NEO در طراحی درمان تحقیقات اندکی شده است.

4 .چند انتقاد روانسنجی نیز از این پرسش نامه شده است مثلاً درمورد همبستگی متقابل نمرات برخی حیطه ها و قرار گرفتن برخی جنبه ها در برخی حیطه ها (مثل لحاظ شدن تکانش گري و نفرت در حیطه روان رنجور خویی).