اصطلاح دیگری هم وجود دارد که معمولاً در کنار اثر پیگمالیون قرار می‌گیرد: اثر گُلم یا گولم (Golem Effect). اثر گولم می‌گوید که اگر شما انتظارات منفی از فردی داشته باشید،‌ به تدریج روی عملکرد او هم تأثیر منفی می‌گذارید. ممکن است با خود بگویید « این دقیقاً همان اثر پیگمالیون است. پس چرا برای آن یک نام جدا انتخاب کرده‌اند؟ »

موضوع این است که این دو اثر اگر چه از نظر جمله‌بندی برعکس هم هستند، اما لزوماً نمی‌توان از یکی دیگری را نتیجه گرفت. این که یک نفر به شما بگوید «استعدادت زیاد است» و شما پس از‌ آن عملکرد بهتری داشته باشید یک ماجراست و این‌که فردی به شما بگوید «استعداد نداری» و مغز شما بعد از شنیدن این جمله از کار بیفتد یک ماجرای دیگر است.

مثلاً ممکن است اگر کسی به شما بگوید «عُرضهٔ فلان کار را نداری» شما برای اثبات عرضهٔ خود بیشتر تلاش کنید و اتفاقاً نتیجهٔ بهتری هم بگیرید. بنابراین می‌توان گفت مکانیزم و مولفه‌های اثر پیگمالیون و گلم لزوماً یکسان نیستند.

نمونه‌های فراوانی وجود دارد که اثر گلم تأیید شده است. یعنی انتظار پایین باعث شده عملکرد هم کاهش پیدا کند. اما شواهدی که در تأیید این اثر وجود دارد و گستردگی اثر آن به اندازهٔ اثر پیگمالیون زیاد نیست.

اثر گلم (golem) : نظریه ای که اثر نگرش منفی انسان نسبت به دیگران را توضیح می دهد. یعنی انتظار پایین مدیر باعث انتظارات و عملکرد پایین در کارمند می شود.

اثر گلم درباره عکس اثر گالاتیا و پیگمالیون در مدریت صحبت می‌کند و بعد منفی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

اثر گلم می‌گوید که هرچه یک مدیر انتظارات کم‌تری از کارمندان خود داشته باشد، بازدهی آن‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند. دقیقا مانند همان معلمی که اگر تصور کند شاگردی کودن است، او واقعا تبدیل به یک شاگرد تنبل می‌شود؛ حتی اگر هوش بالایی داشته باشد.

چگونه از اثر گولم دوری کنیم؟

اثر گولم هم در رفتار مدیران مشخص است و هم احساسی است که به صورت ناخودآگاه مشخص می‌شود. برخی از مدیران تصورات منفی که راجع به کارمندان دارند را به زبان نمی‌آورند. حتی نمی‌گویند که انتظاراتشان از آن‌ها پایین است. اما کارمندان این موضوع را احساس می‌کنند و حتی اگر خودشان هم نخواهند، روی عملکردشان به صورت ناخودآگاه تأثیر خواهد داشت. برای حل این مشکل راهکارهایی وجود دارد که در ادامه ارائه داده‌ایم.

  • هنگام استخدام سعی کنید به سراغ افرادی بروید که می‌دانید توانمند هستند. تصورات شما راجع به افراد اهمیت بسیاری دارد.
  • انتظارات خود را یک سطح بالاتر از توانمندی‌های معمول کارمندان نگه دارید.
  • در صورتی که کارمندی نتوانست انتظارات شما را برآورده کند، به جای پایین آوردن انتظارات، علت را جویا شوید. در اکثر موارد برآورده نشدن انتظارات مدیر به دلیل عدم توانمندی افراد نیست. آن‌ها تنها مشکلاتی دارند که نمی‌دانند چگونه باید حلشان کنند.

استفاده از اثر گالاتیا و اثر پیگمالیون و اثر گلم در مدیریت

بر اساس اثر پیگمالیون مدیران باید بدانند که موفقیت و رشد کارمندان فقط به شرایط کار و توانمندی‌ها و صلاحیت فرد بستگی ندارد. لذا بر این اساس مدیران باید همیشه کارمندانشان را باور داشته باشند. همچنین باید انتظارات خود را کمی بیشتر از سطح توانمندی‌های معمول فرد قرار دهند. چرا که در این صورت، کارمندان این باور را می‌پذیرند و سعی می‌کنند بهترین مهارت‌ها و توانایی‌هایشان را نشان دهند تا انتظارات مدیر برآورده شود.

انتظارات بالای مدیر به انتظارات بالا در کارمند منجر می‌شود. انتظارات بالا در کارمند باعث می‌شود که او تلاش بیشتری داشته باشد. این تلاش زیاد، منجر به عملکرد بهتر می‌شود و به دنبال آن انتظارات مدیر برآورده خواهد شد. این زنجیره در راستای رشد ادامه خواهد داشت.

بر همین اساس باید گفت روشی که مدیران برای مدیریت کارکنان خود استفاده می‌کنند، تابعی از انتظار و برداشت آن‌ها از توانمندی‌های کارکنانشان است. هنگامی‌که یک مدیر به اشتباه فکر می‌کند کارمندش ناتوان است، به عزت نفس کارمند و تصویر ذهنی او از خودش آسیب می‌رساند. در نهایت کارمند قطعا همانی می‌شود که مدیر انتظار دارد .