یکی از افرادی که بیش از دیگران مسئول پایه‌گذاری نظریه سرشتی ، نظریه تیپ شناسی یا سنح شناسی ( Typology ) ارنست کرچمر ( Ernest Kretschmer ) می‌باشد که در حدود سال 1920 میلادی نظریه خود را در این زمینه ارایه کرد. کرچمر (۱۹۲۶-۱۸۸۸) یک روان‌پزشک آلمانی بود که در طی سال‌ها برخورد با بیماران روانی به این نتیجه رسید که، رابطه نزدیکی بین خصوصیات جسمانی افراد و رفتار آن‌ها و بخصوص بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، مانیک‌ و دپرسیو وجود دارد.

اهداف کرچمر

این دانشمند آلمانی سه هدف اصلی را از این سیستم طبقه‌بندی دنبال می‌کرد. یکی این‌که روش‌هایی ابداع کند تا بر اساس آن‌ها افراد را به چند طبقه محدود جسمانی تقسیم کند. دوم این‌که این انواع جسمانی را با بیماری‌های اسکیزوفرن، مانیک و دپرسیو ارتباط دهد و سوم این‌که ارتباط بین ساخت جسمانی و رفتارهای افراد سالم را معین نماید.

سنخ های بدنی کرچمر

در ابتــداي قــرن 19 ،پزشــك آلمــاني بــا نــام ارنســت كرچمــر (1964-1888) نظريه اي با عنوان «سنخ شناسي» مطرح كـرد كه نسبت به ديدگاه گال اعتبار بيشتري داشت. از نظر كرچمر سـاختار بـدن، فيزيولوژي شخصيت را تعيين مي كند.

كرچمر افراد را به چهار سنخ بدني تقسيم كرد و براي هر دسته ويژگـي هـاي جسماني، رواني و رفتاري مشخصي برشمرد كه بدين قرارند:

1- فربه تنان (ادواري خوي): بدن قطـور، كوتـاه و چـاق، بـرونگـرا، متلـون، احساساتي....

2- لاغرتنان (اسكيزوئيد خويان): لاغر و باريك، درون گرا، فعاليت شديد اعصاب پاراسمپاتيك، گوشه گير، خيالباف، متعصب در عقايد...

3- پهلواني (صرع واره): عضلاني و نيرومند، درون گرا و بـا انـرژي، حادثـه جـو، زورگو، برتري طلب، عمدتاً محافظه كار، علاقمند به فعاليت بدني...

4- بي قواره: ناهماهنگي وضع جسماني، درون گرا

اين طبقه بندي مي توانست پايه طبقه بندي سنخ هاي بدني و مطابقت آن با سنخ هـاي رواني باشد .

تیپ‌های شخصیتی

کرچمر، در اندازه‌گیری ساخت جسمانی بسیار دقیق بود و با استفاده از روش‌های عینی در مدت زمانی طولانی به سه نوع یا تیپ جسمانی اصلی در انسان دست یافت. تیپ اول افراد لاغر، باریک‌اندام و استخوانی که چربی بدن او کم است و آن را تیپ "آستنیک" می‌نامد. نوع دوم تیپ ورزشکار است که دارای اندامی عضلانی و پرتحرک می‌باشد و آن را "آتلتیک" می‌نامد و قسم سوم تیپ چاق است که شاخص اصلی او داشتن چربی زیاد در اندام‌های بدن می‌باشد که "پیک‌نیک" نامیده می‌شود. کرچمر نوع چهارمی را نیز ذکر می‌کند که به آن‌ها "تیپ بی‌قواره" می‌گویند و شامل افرادی است که از لحاظ جسمی ناهنجار و غیرعادی می‌باشند.

کرچمر روانپزشک آلمانی سه طبقه را برای انسان قائل شده است .

1-تیپ پیک نیک (Pyknic Type)

از نظر جسمی چاق ، قد کوتاه ، سینه و شکم بسیار درشت ، صورت پهن ، گردن کوتاه کلفت و پوست بندشان به سرخی تمایل دارد . از نظر اخلاق خوش برخورد ، خوش گذران ، خوش خوراک ، زورد به دیگران دل می بندند و هم از آنها دل می کنند .

کرچمر می‌گوید: این‌گونه افراد در میانسالی دارای قدی متوسط هستند و سر، سینه و شکم آن‌ها نسبت به سایر بخش‌های بدن رشد بیشتری دارد و سر و صورت درشتی نیز دارند. پوست بندشان به سرخی می‌زند و معمولا تاس می‌شوند. اعصاب سمپاتیک آن‌ها فعالیت زیادی دارد و مستعد بیماری‌هایی چون رماتیسم، سنگ کلیه، تصلب شرائین و مرض قند هستند. افراد این تیپ از نظر روانی، خوش برخورد، خوش خوراک و خوش‌گذران، اجتماعی و خون‌گرم‌اند. از نظر عقلانی به نظریه‌ها و اصول منطقی چندان پای‌بند نیستند، کینه‌جویی ندارند و از نظر عاطفی بی‌ثبات‌اند، زود دل می‌بندند و زود هم دل برمی‌گیرند.

2-تیپ لپتوزوم یا آستنیک (Asthenic Type)

اندامی دراز و باریک ، رشد بدنشان عمودی است ، قفسه سینه باریک ، استخوان برجسته دارند ، صورت لاغر ، دست پایشان دراز است ، خیال باف هستند ، با کنایه حرف می زنند ، در خود فرو می روند ، درون گرا هستند و آمادگی بیماری اسکیزو فرنی را دارند .

افراد لاغر، اندامی باریک دارند و استخوان‌های دنده‌های آن‌ها از زیر پوست نمایان و صورتی لاغر دارند. به عقیده کرچمر، در لاغرتنان فعالیت اعصاب پاراسمپاتیک شدید است و مستعد بیماری‌هایی چون سردرد و زخم معده هستند. این افراد از نظر روانی، افرادی گوشه‌گیر، خیال‌باف، دیرجوش و اهل دلیل و منطق می‌باشند و در عقاید خود تعصب نشان می‌دهند. همچنین بسیار زودرنج و حساس بوده و دیر به چیزی پای‌بند می‌شوند، اما در صورت دل‌بستن به چیزی دیر از آن دل می‌کنند.

3-تیپ آتلتیک (Athletic Type)

استخوان بندی محکم ، عضلات نیرومند ، سینه پهن و بلند دارند ، فعالیتهای بدنی ، ورزش و شرکت در مسابقات و مخصوصا” موفقیت در آنها را علاقمند هستند . نمی ترسند ، پرخاشگر ، زور گو ، ریاست طلب هست ، کمتر شوخی می کنند . آمادگی بیماری صرع را دارند .

از نظر جسمی، این گروه دارای استخوان‌های محکم، عضلاتی نیرومند و قوی می‌باشند و از نظر روانی و اخلاقی، افراد این گروه علاقه فراوانی به فعالیت‌های بدنی و شرکت در مسابقات دارند. افرادی پرخاش‌گر و زورگو هستند و حساسیت لاغرتنان را ندارند، بلکه تا حدودی خونسرد و عمدتا محافظه‌کارند.

اسکیزوفرنی

کرچمر داده هایی مؤید این نکته ارائه می کرد که اسکیزوفرنی در افراد دارای سنخ بدن باریکتن (آستنیک) (که لاغراندام و دارای عضلاتی کم حجم هستند)، پهلوانی (آتلتیک)، و بدقواره (دیسپلاستیک) خیلی بیشتر از افراد دارای سنخ بدنی فربه تن (پیکنیک) (که کوتاه قد و خپل هستند) پیدا می شود. و در مقابل، گروه فربه تن به اعتقاد او بیشتر ممکن بود به اختلالات دوقطبی دچار شوند. گرچه مشاهدات او ممكن است عجیب به نظر برسد، ولی با نگاهی سطحی به سنخ بدنی بسیاری از مبتلایان به اسکیزوفرنی ناهمخوان نیست.

شخصیت بزهکاران

او بزهکاران را به 4 دسته تقسیم کرد: 1) افراد استخوانی یا لاغر اندام (Leptomorphe)، 2) فربه تنان (Pycnomorphe)، 3) سخت پیکران یا ورزش کاران (Athletomorphe) و 4) نمونه ممزوج (Dysplastiques). کرچمر معتقد بود لاغر اندام ها بیش تر به جرائم هوشی، افراد فربه به جرایم مالی، سخت پیکرها به جرایم جانی و ممزوج ها جرایم مختلف را می توانند مرتکب شوند (نوربها، 1386: 191). از لحاظ شخصیتی، افراد چاق خوش مشرب و آرام هستند. در حالی که لاغرها درون گرا، روشن فکر و متفکرند. ورزش کاران نیز اشخاصی پر نیرو و فعال هستند. کرچمر معتقد بود تیپ چاق بیش تر به بیماری مانیک - دیرسیو و تیپ لاغر بیش تر مبتلا به اسکیزوفرنیا می شود.