روانشناسی هاشملو

معرفی شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا (MMPI) و دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا (2-MMPI)

شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا بهترین مثال رویکرد ملاك یابی تجربی است و توسط هثوي و مک کینلی در سال 1943 ساخته شده است. MMPI یک پرسشنامه خودسنجی عالی محسوب می شود. هدف اصلی آنان از ساخت این پرسشنامه، تشخیصهاي روان پزشکی بود. نسخه اولیه شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا 550 ماده داشت که بیمار به هریک با عبارت «صحیح»، «غلط» یا «نمی توانم بگویم» جواب می داد. این آزمون یک صورت انفرادي هم داشت که مادههایش روي چند کارت ثبت شده بودند؛ آزمون دهنده باید کارتها را براساس بله ـ خیر ـ نمی توانم بگویم جدا می کرد. همچنین یک صورت گروهی نیز داشت که مادههایش در یک کتابچه ثبت شده بودند و آزمون دهنده باید پاسخهایش را در پاسخ نامه ثبت می کرد. اگر چه این آزمون ابتدا براي افراد 16 ساله به بعد تهیه شده بود ولیعملاً روي افراد کم سن تر نیز اجرا می شد.

انتقادهاي وارده به 1-MMPI

1 .نمونه هنجاریابی شده براي ساخت 1-MMPI معرف کل جامعه آمریکا نبود.

2 .زبان مورد استفاده در بسیاري از ماده هاي این آزمون قدیمی بود و در برخی از آنها تبعیض جنسی دیده می شد.

3 .در برخی دیگر از ماده هاي آن نیز اشارات نابجایی به اعتقادات مسیحیت شده بود

4 .گاهی بر کارکردهاي جنسی، دفعی و ادراري زیاد تأکید می شد.

5 .چند ماده آن دستور زبان و نقطه گذاري ضعیفی داشت.

6 .بعضی از مردم حس می کردند ماده هاي آن بخوبی به رفتارهایی چون خودکشی یا مصرف مواد اشاره نمی کنند.

با توجه به این انتقادها نسخه دوم MMPI ساخته شد. آزمون 2-MMPI را روي افرادي می توان اجرا کرد که حداقل 13 ساله باشند و یا 8 کلاس سواد داشته باشند. این آزمون به صورت انفرادي و گروهی قابل اجرا است. دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا برخلاف نسخه اولیه اش فقط یک کتابچه دارد. نسخه مخصوص نوجوانان هم دارد. نمره گذاري آن را میتوان به صورت رایانه اي هم انجام داد. این آزمون 567 ماده دارد. سه تحول در ویراست دوم شخصیت سنج چندوجهی مینه سوتا بسیار مهم است:

1 -در این ویراست، 15 مقیاس محتوایی جدید وجود دارد که امکان سنجش تکمیلی عوامل شخصیتی را که با مقیاسهاي بالینی اصلی قابل اندازه گیري نبودند، مهیا کرده اند. این مقیاسهاي محتوایی عبارتند از: مقیاس اضطراب، وسواس فکري، نگرانی در مورد سلامتی، بدبینی، مشکلات خانوادگی و موارد دیگر.

2 -چند مقیاس اعتباري جدید به مقیاسهاي ؟، L ، F ، K اضافه شده اند.

3 -نمره گذاري تغییر کرده تا اهمیت بالینی نمرات مشابه در مقیاسهاي مختلف برابر شود. در شخصیت سنج چندوجهی مینه سوتاي اولیه، نمرات مشابه در مقیاسهاي متفاوت از سطوح متفاوت اختلال خبر میدادند. در ضمن، افزایش نمرة داراي اهمیت بالینی از 70 یا بیشتر در ویراست اول شخصیت سنج مینه سوتا به 65 یا بیشتر در ویراست دوم تقلیل یافته است.

مقیاس هاي اعتباري (روایی) MMPI

یکی از مشکلات پرسش نامههاي خود سنجی از جمله دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا این است که نگرش هاي آزمونی یا آمایه هاي آزمونی پاسخی می توانند موجب تحریف آنها شوند. بنابراین مقیاسهاي اعتباري زیر در آن مطرح شد:

1 .مقیاس؟ (نمی توانم بگویم). تعداد موادي که جواب داده نشده اند.

2 .مقیاس F (فراوانی یا کمیابی). گروه هنجاریابی به ندرت به این 60 ماده جواب داده بودند. نمره F بالا نشان دهنده آمایه هاي پاسخی انحرافی، رفتار صریحاً غیر عادي یا دیگر فرضیه هاي مربوط به خصوصیات یا رفتارهاي فراتر از آزمون است.

3 .مقیاس L (دروغگویی). پاسخ گو با پرکردن و جواب دادن به 15 ماده این مقیاس می خواهد چهره خوبی از خود نشان بدهد ولی در واقع جواب دادن به آنها نشانه عدم صداقت است؛ براي مثال، «هرکسی را که می بینیم، دوست دارم».

4 .مقیاس K (تدافع، تصحیح). این 30 ماده نشان دهنده تدافع پاسخ گو در قبول برخی مشکلاتش است. این مادههاظاهراً در صدد فاش کردن تمایل پاسخ دهندگان به ارائه «چهره خوب» از خودشان هستند ولی از مادههاي مقیاس L یا F ظریف ترند. براي مثال «هرگز از انتقاد دیگران ناراحت نمی شوم».

5 .مقیاس Fb (ندرت فراوانی صفحه آخر، بد جلوه دادن خود). به 40 مادةتقریباً آخر دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا هم به ندرت جواب داده می شود. این چهل ماده شبیه مقیاس F که براي شناسایی مادههایی که نشانگر مشکلات هستند ولی به ندرت تأیید میشوند طراحی شده اند؛ براي مثال «هر دوتا پایم گاهی اوقات بی دلیل بی حس میشود».

6 .مقیاس VRIN (ناهمسانی پاسخ متغیر). محتواي این 67 جفت ماده یا شبیه است یا متضاد. نمره بالا در مقیاس VRIN نشانگر پاسخ دهی تصادفی به مواد دومین ویراست شخصیت سنجی چند وجهی مینه سوتا است. آزمودنی به این جفت مادهها باید مثل هم جواب بدهد. براي مثال «حرف زدن با مردم براي من سخت است» و «معمولاً نمیدانم به دیگران چه بگویم». آزمودنی باید به دوي این مادهها یا جواب «غلط است» یا جواب «درست است» بدهد.

7 .مقیاس TRIN (ناهمسانی پاسخ درست). این 23 جفت ماده محتواي متضادي دارند؛ طوري که دادن جواب درست است یا غلط است به هر دو معرف ناهمسانی است؛ براي مثال «من اکثر مواقع احساس خستگی و بی انگیزگی میکنم» و « من اکثر مواقع احساس میکنم انرژي زیادي دارم و شور و شوق دارم» نمره بالا در این مقیاس نشان می دهد که پاسخ گو گرایش دارد فقط بگوید «درست». نمره پایین در مقیاس TRIN نشان می دهد که پاسخ گو فقط گرایش دارد بگوید «نادرست».

این هفت مقیاس اعتباري به ما کمک می کنند به انگیزهها و نگرشهاي آزمونی پاسخ گویان پی ببریم. براي مثال با مقیاس L (دروغ) یا مقیاس K (تدافع) می توانیم پی ببریم که پاسخ گو می خواهد چهره کاملاً خوبی از خود نشان بدهد مقیاسهاي F (ندرت فراوانی) و Fb (ندرت فراوانی صفحه آخر) نشانگر گرایش پاسخ گو به مبالغه در نشانه ها یا مشکلاتش هستند و بالاخره مقیاس TRIN و VRIN شاخصهاي مفیدي براي دادن جواب درست (یا نادرست) یا پاسخ گویی تصادفی به اکثر مواد آزمون هستند.

8 .شاخص F-K که از طرق تفریق نمره خام K از نمره خام F به دست میآید و به شکلهاي زیر میتوان آن را بررسی کرد.

11- ≥ F-K : بیانگر تلاش مراجع براي خفیف نشان دادن مشکلات و حالت دفاعی است. از این طریق مراجع می کوشد تصویري کاملاً مطلوب از خود نشان بدهد.

11+ ≤ F-K : احتمالاً به معناي وانمود بد به سبب تمارض یا «فریادي براي کمک» است.

20- ≥ F-K : بیانگر حالت دفاعی شدید مراجع است. این وضع احتمالاً به دلیل فریب هشیارانۀ مراجع و یا به علت ناتوانی اعتراف به هرگونه بی کفایتی هاي شخصی است. این افراد رویکرد بسیار منفی به آزمون دارند و تصور تحریف شده اي از خود دارند و بینش آنان ضعیف است و داوطلبان خوبی براي رواندرمانی نیستند.

مقیاس هاي بالینی MMPI :

مقیاس 1 یا Hs (خودبیمارانگاري) : 32 ماده دارد.

مقیاس 2 یا D (افسردگی) : 57 ماده دارد.

مقیاس 3 یا Hy (هیستري تبدیلی) : 60 ماده دارد.

مقیاس 4 یا Pd (انحراف ضد اجتماعی) : 50 ماده دارد.

مقیاس 5 یا Mf (مردانگی ـ زنانگی) : 50 ماده دارد.

مقیاس 6 یا Pa (سوء ظن) : 40 ماده دارد.

مقیاس 7 یا Pt (ضعف روانی) : 48 ماده دارد.

مقیاس 8 یا Sc (اسکیزوفرنی) : 78 ماده دارد.

مقیاس 9 یا Ma (مانی [شیدایی] خفیف) : 46 ماده دارد.

مقیاس 10 یا Si (درونگرایی اجتماعی) : 69 ماده دارد.

فرمهاي کوتاه 2-MMPI :

براي MMPI نسخه هاي کوتاه هم تهیه شده است. این نسخههاي کوتاه که به آنها “Mult-Mini “یا“ Mult-Midi“ یا [شخصیت سنج چند وجهی کوچولو] می گویند جامعیت کمتري دارند و براي طبقه بندي و غربال گري ساخته شده اند. اگر چه استفاده از فرم هاي کوتاه، غربال را مقرون به صرفه و طبقه بندي را سریع تر می کند ولی قدرت تفسیري این آزمون را تا حدودي کاهش می دهد.

تفسیر MMPI-2 

در تفسیر MMPI ،نیمرخ شخص با نیمرخ مراجعان دیگر مقایسه می شود. این تفسیر میتواند با به یاد آوردن نیمرخ هاي مراجعان قبلی به صورت بالینی یا با رجوع به کتاب هاي حاوي نیمرخ هاي نمونه و خصویات صاحبان آن نیمرخ ها به صورت آماري صورت گیرد.

تغییر و تحول اساسی در مصرف بالینی شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا و دومین ویراست آن، اتکا بر تحلیل پیچیده نیم رخ نمرات مقیاسها، به جاي تشخیص افتراقی روان پزشکی بر اساس یک نمره واحد (مثلاً بالا بودن نمره Sc به معناي اسکیزوفرنی) بوده است.

در نتیجه تفسیرها به «الگوها» یا نیمرخهاي نمرات معطوف شد. رایج ترین روش نمره گذاري شخصیت سنج چندوجهی مینه سوتا نظام دوکُدي است که به بالاترین دو نمرة مراجع در مقیاسهاي بالینی استناد میکند. براي مثال اگر این دو نمره در مقیاسهاي 4 و 9 باشند، روانشناس بالینی از کدهاي 49 و 94 استفاده میکند و تفسیرهاي مربوط به آن را که در کتابهاي مختلف آمده است ارائه میدهد.

کسانی که در سه مقیاس بالینی نخست (Hy,D,Hs) نمرات بالاتري می آورند، شکایتهاي جسمی و نشانههاي افسردگی دارند وغالباً در مورد آنها تشخیص اختلال جسمانی شکل، اضطرابی یا افسردگی مطرح می شوند. نمره بالا در مقیاس 6 (Pa) و 8 (Sc) هم نشان گر سوء ظن شدید و فرایندهاي فکري روان پریشانۀ بالقوه است که خصوصیات افراد دچار اسکیزوفرنی پارانویایی است. مقیاسهاي 2 و 7 با نام مقیاس درماندگی شناخته میشوند. اگر مقیاسهاي 1 و 3 برافراشته باشند و مقیاس 2 کاهش معنادار (10 نمره یا بیشتر) داشته باشد با عنوان «V تبدیلی» شناخته میشود که نشانگر اختلالهاي تبدیلی است. برافراشتگی در مقیاسهاي 4 و 9 نشان دهنده رفتار برون ریزي است.

تفسیر محتوایی

باید توجه داشت که نباید نتیجه گرفت که تحلیل نیمرخ فقط برچسب تشخیصی در پی دارد. براي دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا، مقیاسهاي محتوایی مختلفی نیز تهیه شده است. براي مثال به کمک برخی مادهها میتوانیم ترسها، نگرانیهاي فرد در مورد سلامتی خودش، بدبینی، شخصیت نوع A و موارد دیگر را شناسایی کنیم. چنین مقیاسهایی به متخصص بالینی کمک میکنند از محدوده تشخیصهاي ساده فراتر رود و وارد سطح پویاتري از تفسیر شود.

مثال: مشکلات خانوادگی اخذ نمرات بالا در مقیاس مشکلات خانوادگی نشانگر فردي است که:

1 .ناهماهنگی و اختلاف زیادي در خانواده خودش یا خانواده پدري اش دارد.

2 .در خانواده خودش یا خانواده پدري اش اثري از حمایت، درك و محبت نیست.

3 .از توقعات و توصیه هاي خانواده اش نفرت دارد.

4 .از دست خانواده اش عصبانی است و از خانواده اش نفرت دارد.

5 .در روابط زناشویی غمگین است و بی محبتی میبیند.

مقیاس هاي مکمل

از ماده هاي 2- MMPI علاوه بر تهیه مقیاسهاي اعتباري، بالینی و محتوایی براي تهیه مقیاسهاي دیگري هم استفاده شده است. تا کنون براي دومین ویراست این پرسشنامه، 12 مقیاس مکمل تهیه شده است که برخی از آنها اضطراب، واپس رانی، نیرومندي ایگو، سلطه گري و مسئولیت پذیري اجتماعی هستند.

ارزیابی مختصر MMPI و 2-MMPI

غربال کردن: میتوان به کمک آن افراد را غربال کرد. می تواند ابزار مفید و مؤثري جهت تشخیص اختلالات روانی و فرضیه سازي در مورد مشکلات روانی فرد باشد اما از طرفی این آزمون وقت گیر است.

مسئله پویایی هاي شخصیت: دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا غیر نظري است. متخصصانی که گرایش روان پویایی دارند یا می خواهند رابطه متقابل و ظریف خصوصیات شخصی کلی با عوامل تعیین کننده وضعیتی را بفهمند، ممکن است سراغ این پرسش نامه نروند. این پرسشنامه عمدتاً نشانههاي آسیب روانی را اندازه میگیرد و پویایی هاي شخصیت را نشان نمیدهد.

پایایی و اعتبار: تحلیلها و تحقیقات مختلف حاکی از قابل قبول بودن پایایی و روایی 2-MMPI است اما این پرسشنامه در مورد برخی مقیاسها پایایی و روایی کافی ندارد. نمرات مقیاسها وقتی اعتبار افزایشی دارند که اطلاعاتی در مورد افراد، ویژگیهاي شخصیتی یا ویژگیهاي آسیبهاي روانی افراد بدهند که دیگر ابزارهاي اندازه گیري آن اطلاعات را نمی دهند. MMPI اعتبار افزایشی کمی دارد.

نمرات برش دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا (نمره T برابر 65 یا بیشتر) با استفاده از توزیع نمرات نمونه هنجاري بدست آمدند. در نتیجه این نمرات می توانند مناسب موقعیتهاي بالینی باشند یا نباشند.

انتخاب پرسنل و سوگیري: براي کسی که دنبال درمان شدن است، آزمونی مثل دومین شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا قابل قبول است. ولی کسی که ازمون استخدامی می دهد آن را دخالت در زندگی خصوصی خودش می داند.

این آزمون علیه برخی اقوام و نژادها سوگیري دارد. تفاوت معنادار میانگین نمرات گروههاي مختلف به خودي خود نشانگر سوگیري آزمون نیستند. بلکه سوگیري آزمون یعنی اینکه درمورد اعضاي هر دوگروه حتی وقتی یک نمره می گیرند، پیش بینیها و تصمیم گیريهاي متفاوتی شود.

نگرانی هاي مربوط به دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا

1 .نمونه هنجاري در مقایسه با دادههاي اداره سرشماري خیلی تحصیل کرده اند.

2 .آیا تحقیقات صورت گرفته روي شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا در مورد نسخه دومین ویراست آن قابل کاربردند؟

3 .آیا «بازنگریهاي» غیر ضروري لازم بود؟

4 .ملاكهاي شمول پاسخ دهندگان «بهنجار» گیج کننده است.

5 .بعضی از پاسخ دهندگان در یکی از آزمونها داراي مشکلات روانی هستند [مثلاً در MMPI] و در آزمون دیگر [مثلاً در2 - MMPI] مشکلی ندارند.

6 .نمرات حاصل از دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا به طور کلی پایین تر از نمرات نسخه اولیه شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا هستند.

7 .اعتبار مقیاس هاي محتوایی جدید نامعلوم است.

8 . بسیاري از مقیاسهاي دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا باگذشت زمان پایایی ندارند.

9 .همسانی درونی تعدادي از مقیاس هاي دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا کم است.

10 .ماده هاي این دو آزمون هنوز همپوشی زیادي دارند که باعث می شود تفسیر نتایج بررسی دشوار شود.