روانشناسی هاشملو

لوئیز ترستون ، روانشناس آمریکایی، تحلیل عـاملی را در آزمونهـاي مختلـف اسـتعداد بـه کـار بـرد. ترسـتون نظریه اي را تدوین کرد که به گونه افراطی از اسپیرمن فاصله گرفت. زیرا بـه وجـود عامـل مشـترك و یکپارچـه کننده g اعتقاد نداشت. بلکه بر این باور بود که هوش از توانایی هاي خاص و مشـترك و جداگانـه تشـکیل شـده است.

این نظریه از طریق تحلیل عاملی تکالیف مختلف تـدوین یافـت و ترسـتون از ایـن راه کوشـش کـرد کـه مهارت هاي متفاوتی را که لازمه عملکرد این تکالیف است تفکیک و تعریف کند. بررسـی هـاي تحلیـل عـاملی او نشان داد که هوش از عناصر زیر تشکیل شده است.

در نظریه ترستون که به نظریه توانایی های ذهنی نخستین معروف است، هوش از هفت عامل تشکیل شده است:معنی - کلامی(V)، عدد (N)، فضا (S)، سرعت ادراکی (P)، سیالی کلمات (W)، حافظه (M) و استدلال قیاسی (I).

ترستون این عناصر را توانايهاي ذهنی اولیه (primary mental ability) نامید .

1 .سرعت ادراك (سرعت ادراك جزئیات دیداري )(p) : درك تشابهات و مغایرتهاي تصاویر و پدیدهها.

2 .توانایی عددي (ارقام) (درك اعداد و توان کاربردهاي آنها) (N) : این عامل در فعالیتهایی که با عدد سـر و کار دارد فعال میشود.

3 .روانی کلامی (سیالی واژگان) (w) : سرعت به خاطر آوردن کلمات و بیان آنهـا در مـدت زمـان کوتـاه، روانی کلامی نامیده میشود سرعت و کیمت بیان کلمات بدون تکرار آنها در اینجا ملاك قضاوت واقـع میشود.

4 .درك کلامی (معنی کلام) (V) : منظور از درك کلامی توان درك معناي متون خوانـدنی، تمثیـلهـاي کلامی، تنظیم جملات درهم ریخته شده، استدلال کلامی و همتا سازي ضرب المثلها است.

5 .توانایی ادراك فضایی (درك فضـایی) (S) : بـه معنـاي ادراك روابـط فضـایی، هندسـی اشـیا و تجسـم جابجایی آنهاست.

6 .حافظه تداعی (M) : به صورت بازگو کردن جملات شنیده شده یا زوجهاي تداعی.

7 .استدلال (R) : استدلال ممکن است به طورت استقرا یا قیاس انجـام شـود درك معماهـا ، حـل کـردن قضایا جزو عامل استدلال طبقه بندي می شود.

در مفهوم سازی هاي جدید از عاملهاي خاص هوشی توسط گاردنر به سال 1983 در مقایسه با سـایر نظریـه هـا، هوش به حیطه وسیع تري گسرش یافته است